SDC11389

dzieci, a graficzne ich rozmieszczenie wskazuje na kierunki powiązań między nimi. Przedstawia go rys. 3. Podstawowymi pojęciami są tu chłód i ciepło w zachowaniu rodzicielskim. Pojęciami tymi posługujemy się w życiu codziennym, określając ludzi jako psychicznie ciepłych bądź zimnych. Określenia te zostały wprowadzone także do terminologii postaw rodzicielskich i bywają przedmiotem badań jako zmienne.¹

W modelu Roe z postawą ciepła łączy się zachowania akceptujące, które może przyjmować dwie odmianyj a więc może być wyrazem miłości, silnego zaangażosi wania uczuciowego, bądź akceptacji bez pełnego zaan-i gazowania emocjonalnego. Pierwsze z nich autorka! określa jako zachowania.kochające, drugie jako przyi padkowe. Z postawą chłodu łączy się zachowanie uni^J| kające, które może się wyrażać bądź zaniedbanie™ bądź odrzuceniem. Zarówno z postawą chłodu, jak z postawą ciepła wiąże się uczuciowa koncentracja Sta dziecku. Przy postawie ciepła uczuciowa koncentracja znajduje wyraz w zachowaniu nadmiernie chronią² cym, natomiast przy postawie chłodu nadmierna kon->' centracja wyraża się w zachowaniu nadmiernie wymaca gającym. Tak więc w rezultacie otrzymuje się szesji głównych typów zachowań rodziców, będących wyrafi zem ich emocjonalnego stosunku do dziecka. Są to zachowania przypadkowe (o charakterze dorywczymM kochające, nadmiernie chroniące, nadmiernie wymagali jące, odrzucające i zaniedbujące. Tu okólny porządek! jest uzasadniony, gdyż sąsiadują ze sobą typy postaw najbardziej do siebie zbliżone. Niemniej ten interesu² jąco opisany model, podobnie jak poprzednie, zawiera zbyt mało pożądanych zachowań rodziców. Mamy tu tylko jeden typ takich zachowań, którym jest zachowanie kochające, oparte na akceptacji i cieple. Być

może, że kliniczny materiał, na którym opierała się Roe, dostarczył danych do analizy zachowań niepożądanych i odwrócił uwagę autorki od zachowań pożądanych.

Najbardziej rozbudowany jest hipotetyczny okólny model zachowań macierzyńskich podany przez Schae-fera.¹ Przedstawiony został na rys. 4. Chociaż punktem

zaniedbywanie •

AUTONOMIA

11 swoboda

luźny stosunek • obojętność •

# aoonots pfiSB

9 mpófdziafanfc

. .odrzucenie WROGOŚĆ •-

akceptacja

MIŁOŚĆ

nadmierne • pobtażanie

żądające

przeciwstawianie się •

autorytatywne dyktatorsfwo -

chroniące • pobłażanie

nadmierne • chronienie ¹¹ posiadanie

WŁADZA

Rys. 4. Hipoteczny okólny model zachowania macierzyńskiego wg Schaefera (1959)

wyjścia pracy Schaefera były uogólnienia własnego materiału empirycznego, to jego hipotetyczny model powstał również przez porządkowanie pojęć proponowanych przez innych .autorów. ² Poszczególne postawy rodzicielskie zostały przedstawione jako zbliżające się lub oddalające od uznanych za podstawowe wymiarów: autonomii — władzy — miłości — wrogości. Postawy na obwodzie koła uporządkowano w sposób okólny, tj. ^{3 2}

57

1

Por. Sears R.A., Maccoby E.E., Levin H.: Patterns of Child Rewring. New York 1957, Bow, Peterson and Comp.    11

2

   Por. o.c., s. 130.

3

*    O-c, s. 131.