skanowanie0002 (178)

Matthews, Roberts i Zeidner, 2004; Roberts i in., 2005). Czym jest IE? Co się na nią składa? Czy IE jest zdolnością poznawczą, czy też pozapoznawczą? Czy odnosi się do świadomej wiedzy o charakterze deklaratywnym i świadomym, czy raczej wiedzy niejawnej, a zatem nieuświadomionej? Czy jest uniwersalna, czy może wiąże się z adaptacją do określonego kontekstu społecznego i kulturowego? Postaramy się pokazać, na które z tych pytań można już rzetelnie odpowiedzieć, które z dotychczas uzyskanych odpowiedzi powinny znaleźć się w kategorii mitów, a na które odpowiedzi wciąż czekamy.

Czym jest inteligencja emocjonalna? Modele i definicje

Dwa najpopularniejsze sposoby ujmowania inteligencji emocjonalnej to model zdolnościowy (ability model), autorstwa Mayera, Saloveya i Caruso, oraz tzw. modele mieszane (mixed models), propagowane przez takich autorów jak Goleman czy Bar-On¹. Mayer i Salovey wraz ze współpracownikami jako pierwsi na początku lat 90. XX w. podali definicję, zakres oraz sugestie dotyczące pomiaru IE (Mayer, DiPaolo i Salovey, 1990; Salovey i Mayer, 1990).

Ta pierwsza definicja inteligencji emocjonalnej mówiła, że jest to zdolność do rozumienia własnych i cudzych uczuć oraz do wykorzystywania emocji w myśleniu i działaniu. Początkowo Salovey i Mayer łączyli inteligencję emocjonalną z pewnymi cechami osobowości, jednak później, w efekcie analiz wyników badań i refleksji teoretycznej, ich koncepcja ewoluowała, skupiając się wyłącznie na zdolnościach poznawczych. „Osobowościowy” wymiar inteligencji emocjonalnej został szybko podchwycony i skutecznie spopularyzowany przez innych autorów, natomiast Mayer, Salovey i Caruso (1999a, 2001) ograniczyli zakres zdolności wchodzących w skład IE do „umiejętności właściwej percepcji, oceny i wyrażania emocji, umiejętności dostępu do uczuć, zdolności ich generowania w momentach, gdy mogą wspomóc myślenie, umiejętności rozumienia emocji i zrozumienia wiedzy emocjonalnej, oraz umiejętności regulowania emocji tak, by wspomagać rozwój emocjonalny i intelektualny” (Salovey i Sluyter, 1999, s. 34).

. _fy_; składają-

Ich model opisuje obecnie cztery podstawowe wym¹³-¹⁷^ _z p₀zio-ce się na globalny poziom inteligencji emocjonalnej. Piei'^⁷ mywania mów - percepcja i wyrażanie emocji - dotyczy trafnego idc° sygnałów, uczuć. Emocjonalna percepcja łączy w sobie dostrzegałby _{0 W}y_ zwracanie na nie uwagi i rozszyfrowywanie ich. Ponieważ °-_a emocjp sokiej inteligencji emocjonalnej znają mechanizmy wyra² _vVania. Jed-są także czułe na wszelkiego rodzaju sposoby ich fałsz⁰ ^-_{e 0<}-j_CZy_ nostka cechująca się inteligencją emocjonalną nie tylko przyszłe tuje emocje, ale również czerpie z nich wiedzę determinują- _ opisuje sądy i zachowania. Drugi element teorii - asymilacja em° _na to, jak zatem wpływ uczuć na procesy myślenia i zwraca u^^ałrnów, po-emocje mogą kształtować efektywne rozwiązywanie p^r° ^zumienie dejmowanie decyzji i tworzenie. Trzeci element modelu " p _{ze s}f_erą emocji - obejmuje wiedzę na temat doświadczeń zwią^2aj_e emocjo-emocjonalną. Człowiek inteligentny emocjonalnie roZ^ulT sekwencje, nalne znaczenie sytuacji oraz ludzkich zachowań i    ₀ęj_onal_ni_e

w jakich następują po sobie emocje. Osoba inteligentna ^e _cb, co jest potrafi także efektywnie modyfikować emocje własne i if¹ -j. treścią czwartego elementu modelu - zarządzania emo^r^_cj[ emocji

Najwyższa z gałęzi modelu dotyczy świadomej reg°Jnego. Za-w celu promowania rozwoju emocjonalnego i intelekt⁰ _cp i nega-rządzanie emocjami polega na monitorowaniu pożyty^Atkę efektu tywnych odczuć w celu uzyskania pożądanego przez j^e ,    innej

(np. jak się uspokoić, czując złość lub jak zmniejszy⁰ byćtolero-osoby) .Jak twierdzą autorzy, reakcje emocjonalne powiń⁰^, _w jakim wane - a nawet chętnie przyjmowane - niezależnie od ¹ ,^jadomego stopniu są przyjemne lub nieprzyjemne, a zdolność do ^tości in-zaangażowania się w nie powinna zależeć od oceny i⁰^

formacyjnej lub użyteczności.

_eflCji emo-

w dążeniu do celu mimo niepowodzeń, umiejętność p^d i^wania na-

Do drugiego nurtu teoretycznego należy model int^e '‘jfł przyjęta cjonainej stworzony przez Daniela Golemana. Defini^cJ^_tsellerowej przez tego autora jest bardzo obszerna. W swojej b^e ^₀cjonalna książce Goleman (1997, s. 67) pisze, że inteligencja- f wytrwałość zawiera w sobie „takie talenty jak zdolność motywacji ¹ ^ania nad

popędami i odłożenia na później ich zaspokojenia, r^ła zdolność stroju i niepoddawania się zmartwieniom upośledzaj3r^jistycznego myślenia, wczuwania się w nastroje innych osób i op*^

1

Trzeba tu dodać, że taki podział i jego nazewnictwo zaproponowali zwolennicy paradygmatu zdolnościowego.