skanowanie0030 (17)

178 IX. Zmierzch tożsamości?

A jednak chociaż pojęcie „metafory ostatecznej” robi dzisiaj zasłużenie zawrotną karierę w refleksji nad tożsamością, w wielu dziedzinach kultury i życia społecznego trwa walka o mocną tożsamość, agresywnie oraz w sposób przemyślany i dobrze zorganizowany prowadzona w tych przestrzeniach rzeczywistości, na które silną presję wywiera globalizacja. Na przykład takim obszarem jest sfera pracy oraz sfera identyfikacji narodowej. Pogląd przywoływanego w poprzednim rozdziale Z. Milnara, głoszący, że globalizm wywołuje lokalizm i obydwa zjawiska stają się często nieodróżnialne od siebie, znakomicie ilustruje na przykład prowadzona prawie we wszystkich krajach walka o tożsamość narodową. Interesujące jest to, że najważniejszym orężem jest w niej telewizją wcześniej potraktowana przeze mnie i wielu innych badaczy jako potężny instrument wykorzystywany do „post-modernizacji” tożsamości. Z szeroko zakrojonych badań przeprowadzonych przez włoskich socjologów i informatyków we Włoszech, Wielkiej Brytanii i w Szwajcarii wyniką że telewizje publiczne jednocześnie prezentują model różnorodnej (fragmentaiyzowanej) tożsamości indywidualnej i zbiorowej oraz model mocnej, esencjalnej tożsamości narodowej, bardziej jednak niż dawniej jest on otwarty na elementy globalizacji, negocjowanie postaw i odrywanie się od ideologii⁴⁷. Rzecz charakterystyczna, że również prywatne telewizje komercyjne i ponowoczesne ze swej istoty, systematycznie i w ramach określonej polityki programowej często „otwierają” swoją komunikację spazmatyczną na dyskursy stabilizujące tożsamość narodową⁴⁸.

⁷ G. Bettetini, Ch. Giaccardi, Televisione culturale e servizio pubblico nenii einni ’90: Germania. Gran Bretagna, Fronda e Italia, Roma 1997; Ch. Giaccardi, A. Manzato, G. Simonelli, IIpaese catodico. Televisione e identita nazionale in Gran Bretagna, Italia e Svizzera Italianci. Mi lano 1998; E. Noam, Television in Europę, New York 1991; D. Dayan, E. Kai/., Le graiuli cerimonie dei media, Bologna 1993; D. McQuail, I media in democrazia, Bologna 1995; tenże, Sociologia dei media, Bologna 1996; P. Crespi, R. Segatori, Multiculturalisnu> e democrazia, Roma 1996.

^4H P. Ortoleva, Un ventennio a colori. Televisione privata e societa in Italia (1975-95), Firenze 1995; P. Scannell, Radio, Television and Modem Life, Oxford 1996.

W zarysowanej przez ponowoczesność przyszłości chyba rzeczywiście bardziej chodzi o „otwartość” niż o zanikanie i umieranie. Z tej perspektywy cień śmierci pada jednak na całe otoczenie człowieka oraz na jego charakter, wizerunek i energię życiową i dlatego, aby zapytać o sens refleksji nad nowymi strategiami życia, warto bliżej przyjrzeć się dominującym w kulturze audiowizualnej obrazom śmierci, umierania i nieśmiertelności.