skanowanie0034 (18)

transportowego, docierając do każdego niemal miejsca. Kola przypada jedynie rola wtórnego przewoźnika, zabierającego większe ] masy płodów rolnych i drewna ze składów i magazynów, zwłaszcza gdy trzeba je przewieźć do innych regionów. Podobną funkcję , pełni kolej w dostarczaniu materiałów dla rolnictwa (nawozów > sztucznych, maszyn, ziarna siewnego, sadzeniaków Itd.).

Pod koniec XIX w. i w pierwszej ćwierci XX w. starano się j doprowadzać lokalne linie kolejowe, zwłaszcza wąskotorowe, bez* ; pośrednio do rejonów produkcji nadwyżek towarowych rolnictwa ] i do obszarów leśnych. Bocznice kolejowe docierały do poszczegól- | nych folwarków, na pola i w lasy. Ten sposób obsługi okazał się jednak zbyt rozrzutny, objął zresztą tylko niewielką liczbę producentów. Zrezygnowano z niego wraz z rozwojem transportu samochodowego i mechanizacją rolnictwa. Stosowane w rolnictwie ciągniki dużą równocześnie jako środek transportu do i z najbliższej j stacji kolejowej.

Obecną tendencję do ograniczania przez kolej liczby punk- 1 tów ob=. gi transportowej, co jest wyrazem dążenia do racjonalizacji dęci stacji towarowych PKP, odczuje przede wszystkim rolnictwo. Zamknięte zostaną dla ruchu towarowego liczne drobne stacje j kolejowe na obszarach rolniczych, co wydłuży drogę przewozu wielu produktów rolnych.

Ohh»i nic iwa

bad*w- Poważnym klientem kolei jest budownictwo, które zużywa olbrzymie ilości ciężkich surowców i materiałów budowlanych (piasek, żwir, kamienie, cement, cegły, prefabrykaty betonowo, konstrukcje stalowe 1 Inne). Część z nich jest dostarczana z pobliskiego za-plocza, część jednak musi być dowożona z innych regionów kraju, do czego najbardziej predestynowany jest transport kolejowy. Dlatego wszystkie większe place budowy powinny mleć zapewnioną obsługę kolejową.

Najważniejsza dziedziny budownictwa w Polsce to budownictwo mieszkaniowe i przemysłowe. Budownictwo mieszkaniowe skupia się głównie w miastach, w związku z czym aktualne są wczośnlejsze uwagi o obsłudze kolejowej miast. Na małe miasteczka pozbawiono dojazdu kolejowego przypada szacunkowo tylko około l^#/e ogólnych rozmiarów budownictwa mieszkaniowego w miastach.

Podobnie wygląda koncentracja budownictwa przemysłowego. Skupia się ono również głównie w miastach i ośrodkach przemysłowych położonych przy liniach kolejowych. Do nowych ośrodków przemysłowych budowanych poza zasięgiem kolei normalnotorowych doprowadza się bocznice (przykłady podano wyżej), choć nieraz z opóźnieniem, tak że nie obsługują one najbardziej materlałochlonnej części procesu budowlanego. Współcześnie największymi placami budowy, zlokalizowanymi poza zasięgiem

obsługi kolejowej są: Bełchatowskio Zagłębie Węglowe, Lubelskie Zagłębie Węglowe w rejonie Łęcznej i elektrownia w Połańcu. Do wszystkich tych obiektów jest planowane doprowadzenie linii kole* j owych. Wielkich inwestycji kolejowych wymaga także budowa huty „Katowice" w pobliżu Ząbkowic, mimo że odległość od istniejących linii Jest niewielka.

Ob*tao handlu

Innym działem gospodarki, który korzysta z transportu kolejowego, jest handel. Handel wewnętrzny zaopatruje za pomocą kolei swoje magazyny hurtowe, które znajdują się z reguły w miastach wojewódzkich i przeważnie są wyposażone w bocznice kolejowe. Dalsza dystrybucja towarów—do sklepów i innych odbiorców — odbywa się już transportem samochodowym,

W większym stopniu z transportu kolejowego korzysta handel zagraniczny. W roku 1973 ładunki polskiego handlu zagranicznego były w 53,8% przewożone transportem kolejowym¹*, z czego w eksporcie w 54,5%, a w imporcie w 53%. Wynika to z faktu, że większość wymiany następuje z sąsiednimi państwami socjalistycznymi, a więc przez granice lądowe, i że przeważają ładunki masowe (węgiel, rudy, produkty naftowe, siarka, surowce do produkcji nawozów sztucznych, wyroby hutnicze). W roku 1978 na trzy państwa graniczące z Polską przypadało 38,3% importu i 48,4% eksportu Polski, licząc w złotych dewizowych. Pod względem wagi ładunków udział tych państw był znacznie wyższy. Potrzeby handlu zagranicznego wymagają utrzymywania przejić granicznych na liniach kolejowych. Wydaje się, że obecnie liczba tych przejść jest zbyt mała — do przewozów nie wykorzystuje się nawet niektórych istniejących linii międzynarodowych.

ObUnia rekreacji

Warto tu także wspomnieć o kolejowej obsłudze ośrodków turystycznych 1 wypoczynkowych. Wprawdzie współczośnle ruch turystyczny posługuje się coraz częściej innymi środkami transportu (autobus, samochód indywidualny, samolot), lecz masowe przejazdy wypoczynkowe (urlopowe 1 świąteczne) wciąż Jeszcze najbardziej obciążają kolej. W przeszłości linie kolejowe zostały doprowadzone do najważniejszych ośrodków wypoczynkowych i uzdrowisk (przeważnie na pieełomie XIX i XX w.), z większych uzdrowisk pominięto jedynie Szczawnicę.

Współcześnie jednak ruch turystyczny rozszerzył się na setki innych miejscowości, zwłaszcza pod wpływem ożywionego budownictwa własnych ośrodków wypoczynkowych przez poszczególne zakłady pracy lub związki zawodowe. Większość tych nowych miejscowości wczasowych nie ma dojazdu kolejowego, cho-^u B. Karwowski, Transport w obl(udM handlu zagranicznego, „Przegląd Komunikacyjny” 1974, nr 8, s. 20.

71