Skanowanie 10 04 10 17 (21)

i u/ wuj u umysłowego. Dlatego nacisk jest położony na ćwiczenia I t.' v eziic, rycerskie i higienę. Nauczało się łaciny i greki, języka włoskiego oraz astronomii, matematyki, malarstwa. Znajomość i zachowanie iotm towarzyskich należały do ważnych celów wychowania. W miejsce surowej karności średniowiecznej wprowadza się łagodne środki wychowania, opiekę i wyrozumiałość wychowawcy. Wychowanie ma charakter naturalistyczny, stara się być zgodne z naturalnym rozwojem młodzieży. Jest ono protestem przeciw rygoryzmowi i oderwanemu od życia wychowaniu scholastycznemu.

Podobny pod pewnymi względami charakter miał zakład założony przez C. G. Salzmanna w Schnepfenthal (1784) zwany „Filantropinum”. Uwzględniano tu wychowanie fizyczne, zwłaszcza otaczano troską rozwój płciowy młodzieży, a przy tym higienę, ruch, pracę ręczną w polu. Przyjęto metody nauczania Komeńskiego oparte na poglądowości i budzeniu zainteresowań. Kładziono nacisk na praktyczne opanowanie języka, mniej na gramatykę.

Podobne szkoły powstawały w Szwajcarii np. szkoła Marcina Planta w Chur (1751) lub szkoła Nevilłe’a w Vernier (1820). Szkołę Neville’a Ferriere uważa za poprzedniczkę „nowego wychowania”. Są to jednak tylko sporadyczne zjawiska, które nie rozbudzały jakiegoś nowego prądu W wychowaniu.

Ważne znaczenie dla nowego ruchu miały „wiejskie domy wychowania”. Do nich należy szkoła założona W r. 1889 w Abbotsholm przez Cecila Reddie (1858—1932). Wystąpił on z ostrą krytyką charakteru Anglików W książce John Buli, his Origin and Charakter (1901). Zarzuca Anglikom suchą trzeźwość, utylitaryzm, bezwzględność w stosunku do innych narodów wyrażającą się w ich polityce zagranicznej, brak szerszego polotu i zamiłowania do sztuki, formalizm moralny itp. Wychowanie górnych warstw społeczeństwa angielskiego, które odbywa się w elitarnych „szkołach publicznych”, jest przestarzałe i puste. Troszczy się ono właściwie o formy towarzyskie. Nauka pamięciowa nie rozwija zamiłowań i myślenia.

C. Reddie pragnie w swej szkole usunąć te braki. Jego zakład internatowy mieści się na wsi, gdzie młodzież wzrasta w naturalnych warunkach i fizycznie rozwija się swobodnie. W czterech klasach, z których każda jest dwuletnia, uczniowie są zebrani nie według równej wiedzy, ale według prawie równego wieku. Życie uczniów jest tu wyznaczone przez systematyczny rozkład zajęć całego dnia.

Rozkład ten obejmuje nie tylko naukę, ale też wszystkie inne zajęcia jak: porządkowanie izby i rzeczy, prace ręczne, pracę w polu, w ogrodzie, pory posiłków, odpoczynku, sport i zabawy, muzykę, koncerty, występy artystyczne, lekturę, pogadanki itp. Celem wychowania jest wszechstronny rozwój indywidualny.

Indywidualizm jednak nie jest wybujałą samowolą, ale opanowywaniem siebie według zasad natury i rozumu. Reddie zmienia pojęcie gentelmana. Nie jest to człowiek opanowany przez poprawne formy towarzyskie, ale posiadający opanowany męski charakter. Wychowanie płciowe jest traktowane bez pruderii, lecz z uświadomieniem obowiązków moralnych wobec własnej osoby i drugiej płci. Wychowanie religijne odbywa się nie w kierunku wyznaniowym, ale w kierunku budzenia możliwie głębokich przeżyć filozoficzno-religijnych przez wspólną lekturę i dyskusje nad poznanymi ideami wielkich geniuszów ludzkości. Materiał do tych rozważań stanowią nie tylko ewangelie i dzieła Ojców Kościoła, ale też dzieła Konfucjusza, Platona, Marka Aureliusza, św. Augustyna, Wyckliffa, Carlyla, Ruskina.

Wychowanie polityczne traktuje się jako wychowanie dla konstytucji monarchii, w której istnieje hierarchia warstw społecznych i wzajemna zależność ich określona przez tę hierarchię. Tak więc uczniowie dzielili się na młodszych (fags) do 13 r. życia, którzy byli zobowiązani do bezwzględnego posłuszeństwa wobec starszych kolegów. Starsi (mids) 13—14 lat mieli już początki samorządu. Najstarsi, „prefekci” (17—18 lat) posiadający pełny samorząd, spełniali wychowawcze kierownictwo nad młodszymi, ale byli odpowiedzialni za nie wobec nauczycieli. Kierownictwo to miało być rozumne, oględne i życzliwe, a odpowiedzialność za nie bezwzględna i ostra.

Metody nauczania starały się usuwać cały balast nauki pamięciowej. Posługiwano się szeroko stosowaną zasadą poglądowości i metodami poszukującymi. Przedmiotem nauki były sprawy ważne dla życia i poznania współczesnej kultury. Celem nauki nie była wielowiedza, ale raczej rozwój inteligencji. W szkole nie było klasyfikacji. Z końcem roku szkoła dokonywała charakterystyki ucznia przedstawiając jego rozwój umysłowy i moralny a rodzice otrzymywali odpowiednie informacje. Uczeń dowiadywał się o treści tych opinii dopiero, kiedy kończył szkołę i opuszczał ją, dowiadywał się więc, jaka była opinia o nim, porównywał z własnym sądem o sobie i zdawał sobie sprawę ze swego rozwoju.

51