skanuj0002 (534)

STANISŁAW A.WITKOWSKI

, STYL KIEROWANIA

Wśród interakcji międzyludzkich zachodzących w zespole pracowniczym istnieją takie ich 'Tdoza]e,' ktoTe^-Tnaj6f szczegbinH-znaczeine^Jtnt/^,rahKqonowaina~gropy' r'obRortu)ącyb rśtę w niej zmian. Należy do nich kierowanie rozumiane tu jako intencjonalne oddziaływanie na ludzi z zamiarem osiągnięcia określonego stanu rzeczy.

W procesie kierowania musi wystąpić podmiot oddziałujący, przedmiot /obiekt/ oddziaływania, zaś między nimi taki typ interakcji, który zmierza do uzyskania złożonego /antycypowanego/ wyniku. W podejściu klasycznym podział ról byl bardzo klarowny -podmiotem oddziałującym byl kierownik, zaś przedmiotem oddziaływania podległy personel /zespól/, którego głównym zadaniem było podporządkowanie się woli przełożonego i wykonanie zleconych zadań. Współczesne warunki charakteryzujące się m in. wzrostem wykształcenia i aspiracji pracowników, rozwojem demokracji, złożonymi technologiami, komplikują ten proces. W tej sytuacji nie tylko pracownicy są zależni od kierownika, ale również kierownik od pracowników. Zagadnienia te znajdują wyraz w sposobie i stylu kierowania i podejmowania decyzji, które omówimy w dalszej części. Najpierw zastanowimy się nad tym, z czego wynika możliwość wywierania wpływu przez kierownika, powodowanie oczekiwanych przez niego postaw i zachowań ludzkich. Dochodzimy tu do doniosłej kwestii władzy organizacyjnej.

Źródeł władzy i wpływania na zespól pracowniczy można się doszukiwać w czynnikach związanych z pozycją formalną oraz z cechami osobistymi osoby oddziałującej.

Możemy zatem mówić o autorytecie formalnym oraz osobistym. Byłoby oczywiście pożądane, aby osoba kierująca posiadała oba te źródła władzy. Nie jest to wszakże zjawisko powszechne. Znane są sytuacje, kiedy formalnie mianowany kierownik nie jest w stanie skutecznie sprawować swojej funkcji, a także inne : kiedy wpływ na zachowania pracownicze wywiera osoba nie będąca formalnie kierownikiem. W tym drugim przypadku mamy do czynienia z przywódcą, który oddziałuje na podstawie cech osobistych a niekiedy nawet charyzmy. Wspomniane dwa źródła władzy można przedstawić w sposób bardziej szczegółowy. Tak więc pierwsza z nich, tj. władza formalna, którą nazywa się także legalną, może wynikać z otrzymanych od właściciela, lub nadanych na zasadzie przedstawicielstwa uprawnień do dysponowania zasobami. Stanowią one istotę tradycyjnego systemu wpływu, na mocy którego podwładni mają obowiązek podporządkować się przełożonemu. Autorytet osobisty wynika głównie z cech osobowości, wiedzy i umiejętności oraz osiągnięć - co powoduje, iż ludzie są skłonni do ulegania jej wpływowi i się jej podporządkowują. Wywieranie wpływu, przyzwolenie na powodowanie sobą jest procesem niezwykle złożonym I mającym podstawowe znaczenie z punktu widzenia sprawności działania. Wielu autorów podejmowało i podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie od czego zależy powodzenie w pracy kierowniczej, jej skuteczność; Znaczna część studiów z tego zakresu obejmuje zagadnienie stylu kierowania, tj. sposobu oddziaływania kierownika na podległy zespół pracowniczy. W literaturze przedmiotu można znaleźć różne próby klasyfikowania stylów, uwzględniające różnorodne kryteria. Najczęściej spotyka się podział stylów kierowania na dwa rodzaje, tj. autokratyczny i demokratyczny / lub dyrektywny i integratywny/, ewentualnie z uwzględnieniem jeszcze stylu liberalnego /nieingerującego/. Podział ten nawiązujący do najważniejszych badań z tego zakresu zawiera następujące charakterystyki wymienionych stylów. W stylu autokratycznym kierownik sam podejmuje decyzje I przekazuje je do wykonania w postaci rozkazu /nakazu/ podając często instrukcje co do sposobu wykonania zadań i ściśle kontroluje ich realizację. W małym stopniu uwzględnia zainteresowania podwładnych.

Styl demokratyczny jest modelowym przeciwieństwem stylu autokratycznego /dyrektywnego/ . Kierownik-demokrata uwzględniając cechy pracowników stara się ich włączyć w proces podejmowania decyzji. Pozostawia im znaczną swobodę w wyborze sposobu realizowania zadań i łagodnie nadzoruje ich wykonanie /z samokontrolą włącznie/. Styl liberalny charakteryzuje się pozostawieniem pracownikowi prawie zupełniej swobody, co właściwie jest zaprzeczeniem istoty kierowania.