skanuj0003 (435)

ści; 3) socjalizacja — to ta część całkowitego wpływu środowisKa^-łcfora wprowadza jednostkę do udziału w życiu społecznym, uczy ją zachowania się według przyjętych wzorów, uczy ją rozumienia kultury, czyni ją zdolną d.o utrzymania się i wykonywania określonych ról społecznych; 4) wycj^ąwynie — to intencjonalne kształtowanie osobowości dokonywane w ramach stosunku wychowawczego między wychowawcą i wychowankiem, według przyjętego w grupie ideału wychowawczego. Zarówno socjalizacja, jak i wychowanie są częściami wpływu środowiska* tylko zakresy tych pojęć są węższe. Proces socjalizacji obejmuje i wpływ rodziny, rówieśników, znajomych, prasy, kina, książek itp. Wychowanie w przyjętym tu znaczeniu tego słowa obejmuje tylko tę część socjalizacji, która kształtuje cechv_i osobowości pożądane z punktu widzenia interesów grupy i ideałów kultury.

Socjalizacja modeluje sposoby zasg£jką|ai2iąj2.opędów biologicznych, ale samych popędów nie usuwa. Daje ona osobnikowi^-nawyki, umiejętności zachowania się w różnych sytuacjach społecznych i naturalnych, jakie spotyka on w społeczeństwie, i daje możność przystosowania się. Wyliczmy najważniejsze punkty: (jj Socjalizacja (włączając wychowanie) uczy dyscypliny, panowania nad popędami i potrzebami, zaspokajania ich w sposób przewidziany w danym społeczeństwie. Uczy panowania nad odruchami i emocjami i zachowania się zgodnego z obyczajem czy korzyścią jednostki. (0) Wpaja ona także aspiracje czyli dążenia do tego, aby osiągać pewne rzeczy czy cechy pożądane, naśladować bohaterów, osiągać zamożność, dążyć do uznania, (kj) W toku socjalizacji jednostka przyswaja sobie wiedzę i umiejętność grania ról społecznych (pojęcie roli społecznej wyjaśnimy w następnym rozdziale), tzn. umiejętność bycia kolegą, uczniem, synem, przyjacielem. Uczy się spełniać w swoim zachowaniu oczekiwania innych i przystosowywać swoje postępowanie do postępowania innych. (4jj Socjalizacja daje także sprawności i kwalifikacje zawodowe, oraz umiejętności techniczne potrzebne do życia w danej cywilizacji — czy to będzie umiejętność posługiwania się kajakiem na wzburzonym morzu, czy umiejętność kierowania samochodem.^Socjalizacja prowadzi do konfor-¹ mizmu, czyli dążenia, aby zachowanie jednostki było zgodne z tym, czego grupa od niej oczekuje. Stopień konformizmu może być różny i socjalizacja nie może zapobiec rozwijaniu się osobowości buntowniczych, odrzucających takie czy inne elementy danej kultury, obyczajów czy organizacji społeczeństwa.

Porównajmy dwóch chłopców dziesięcioletnich wychowanych w różnych kulturach. Jeden urodził się w Łodzi, w rodzinie robotnika przemysłu włókienniczego, drugi w rodzinie Eskimosów na północno-zachodnim wybrzeżu Alaski. Pierwszy umie tabliczkę mnożenia, wie na czym polega praca samochodu, umie przechodzić przez ruchliwą ulicę, zna wiele dat z historii Polski, umie grać w siatkówkę, pasjonuje się piłką nożną, umie wytłumaczyć wschody i zachody słońca.

0    większości tych rzeczy chłopiec z Alaski nigdy nie słyszał (założywszy, że nie chodzi do amerykańskiej szkoły). Umie natomiast budować kajak, posługiwać się harpunem, umie znaleźć drogę w śnieżnej zamieci

1    nocy podbiegunowej, umie zaprzęgać psy i wiele innych rzeczy, o których nasz łodzianin nie słyszał. Umie także wytłumaczyć wschody i zachody słońca* jednakże w zupełnie . odmienny sposób. Ich systemy wyobrażeń o rodzinie! prawie, religii, społeczeństwie i władzy politycznej są zupełne różne. Procesy fizjologiczne i biologiczne podstawy uczenia się są identyczne u obu z nich, lecz rezultaty uczenia się są inne, gdyż uczest-

95