skanuj0004 (398)

WSPÓŁCZESNA TURYSTYKA KULTUROWA 11

Wprowadzenie

Od samego początku turystyki jako zjawiska społecznego, jedną z jej form jest turystyka kulturowa (cultural tourism). Zgodnie z typologią zaproponowaną przez K. Przecławskiego (1979) mieści się ona w turystyce o charakterze poznawczym (edukacyjnym), aczkolwiek wydaje się, że niektóre jej formy wykra-czją poza tę nazwę. Tak jest np. z turystyką o charakterze religijnym, czy turystyką która jest w swojej formie bliska rozrywce¹. K. Przecławski (1994) wymienia pięć relacji zachodzących między turystyką a kulturą:

•    turystyka jest funkcją kultury,

•    turystyka jest elementem kultury,

•    turystyka jest przekazem kultury,

•    turystyka jest spotkaniem kultury,

•    turystyka jest (może być) czynnikiem przemian kulturowych.

Oddzielenie od siebie, w trakcie prowadzonych badań, podanych wyżej

związków między turystyką a kulturą bywa niekiedy trudne. Znacznie łatwiej jest przyjąć uproszczone założenie, iż turystyka jest z jednej strony atrybutem kultury, a z drugiej strony jest czynnikiem ją zmieniającym. Tak też należy widzieć turystykę kulturową, co jest motywem przewodnim prezentowanego opracowania.

Turystyka kulturowa - traktowana jako forma turystyki bliska turystyce poznawczej - bywa czasami utożsamiana z turystyką krajoznawczą (heritage tourism), która z kolei jest traktowana jako turystyka „... o ukierunkowanych zainteresowaniach, koncentrująca się na podróżach do miejsc występowania walorów dziedzictwa” (Medlik 1995,125). Zwiedzanie wykopalisk archeologicznych, poznawanie zabytkowych rezydencji i układów urbanistycznych, było jednym z głównych motywów turystyki już w epoce grand tours. Podobnie jest i dzisiaj -jak podaje W. W. Gaworecki (1998,75) „...po okresie intensywnej rekreacji wodnej i przywodnej oraz w górach, przemierzania parków narodowych, krajobrazowych i poznawania osobliwości natury, kultura powraca jako czynnik generujący turystykę i jako bodziec do inwestowania i reinwestowania w turystykę.”

1

Odwiedzanie miejsc kultu religijnego w starożytnej Grecji, pielgrzymki do Ziemi Świętej w okresie średniowiecza, odwiedzanie przez wyznawców hinduizmu Waranasi, Puri czy Maduraju, a przez mahometan Mekki, Medyny, Meszhedu czy Kairuanu, masowe podróże osób wyznania rzymskokatolickiego do Rzymu, Lourdes, Fatimy czy Częstochowy - czyli turystyka pielgrzymkowo-religijna - są najbardziej zbadanymi formami turystyki mającej silne związki z kulturą (Jackowski 1991).