skanuj0017 (66)

t W okresie niemowlęcym można obserwować bogatą mimikę wyrażającą Hcżycia dziecka i będącą środkiem komunikowania się z otoczeniem. Wyraźną Htość komunikacyjną ma uśmiech. Dziecko uśmiechając się, nie tylko komuni-hje zadowolenie czy sympatię, ale także wzbudza pozytywne reakcje u dorosłego, nedłuża interakcję, wywołuje jego uśmiech.

Bwlele badań przeprowadzono nad dziecięcą wokalizacją, czyli produkowaniem ^Bęków mniej czy bardziej zbliżonych do dźwięków mowy. R. E. Stark (1979) Hftstawił stadialny rozwój tych umiejętności dziecka. Wyróżnił pięć stadiów, Kepokazane są w tabeli 2.4.

Tabela 2.4. Rozwój wokalizacji według Starka (Stark, 1979)

K, Stadium	Charakterystyka
■■achowego krzyku ^Bowych odgłosów ■A tydzień)	dźwięki krzyku są ważnym wskaźnikiem zdrowia dziecka; kichnięcia, prychnięcia dziecka uwarunkowane są strukturą anatomiczną (mała jama ustna jest całkowicie wypełniona przez język); istnieje mała możliwość zmian dźwięków, która będzie wzrastać w miarę powiększania się głowy i szyi dziecka
gachania i śmiechu ■^20.Rydzień)	dziecko wydaje dźwięki w społecznej interakcji; w 16. tygodniu krzyk staje się mniej częsty i bardziej zróżnicowany: sygnalizuje dyskomfort, przywołuje, prosi; w tym samym czasie pojawia się śmiech
■E wokalnych ^RłO. tydzień)	dziecko zaczyna wypowiadać proste sylaby z przedłużaniem dźwięków podobnych do samogłosek lub spółgłosek; zmiany w produkcji głosowej odzwierciedlają zmiany w strukturze artykułowania i w centralnym systemie nerwowym; wydawane dźwięki są czymś pośrednim między gruchaniem w stanie zadowolenia a późniejszym prawdziwym paplaniem (babbling), gaworzeniem
^^nąśladuj ącego pworzenia ♦25-50. tydzień)	dziecko kombinuje samogłoski i spółgłoski i kombinacje te powtarza w sposób stereotypowy; częściej gaworzy, gdy jest samo, niż gdy są przy nim dorośli; u dzieci słyszących wzrasta znaczenie ich własnej wokalizacji; dzieci głuche podejmują wczesne formy wokalizacji, ale w tym czasie ich produkcja dźwięków zaczyna spadać (szczególnie zmniejsza się liczba spółgłosek)
^Bzenia i ekspresy wnej ^^Baiezrozumiałej ^1 -18. miesiąc)	repertuar spółgłosek zwiększa się; zmiany te odzwierciedlają dojrzewanie struktur wokalnych: dojrzewają pola mózgowe i miejsce tworzenia dźwięków; wypowiedzi dzieci mogą być niezrozumiałe, ale oddają intonację charakterystyczną dla różnych wypowiedzi spełniających rozmaite funkcje

BSgodnie z najnowszymi poglądami, w okresie gaworzenia są wytwarzane wzory ^Bęków. Pewne dźwięki mają tendencję do występowania w określonych sytumach; zaznaczają się w tym względzie także indywidualne różnice (np. jedno Becko wymawiało „uh”, gdy prosiło, podczas gdy inne w tej samej sytuacji wymawiało „m”).

Iporozumiewanie się niemowlęcia z dorosłymi

B^czesne kontakty matki z dzieckiem realizowane za pomocą środków niewer-■nych i werbalnych (ze strony matki) zostały nazwane konwersacjopodobnymi Bato-Gleason, Weintraub, 1978). Mają one ogromne znaczenie dla dalszego roz-•o® językowych i komunikacyjnych kompetencji dziecka. Poprzez konwersacjo-

63