^■widocznymi odłamami kostnymi w otwartym złamaniu, rozwijającym się wstrząsem ura-■ aowym (przyspieszeniem tętna, obniżeniem tętniczego ciśnienia krwi, potliwością, blado-m ścią, niepokojem z następową apatią),
złamaniach w obrębie kręgosłupa występują: ból, ograniczenie ruchomości, ból z prze-I niesienia, możliwy do stwierdzenia tzw. „objawem szczytowym” (przy ucisku na czaszkę ^Bystępuje ból w miejscu złamania kręgu), zmniejszenie lub pogłębienie fizjologicznych I krzywizn kręgosłupa, w przypadkach ze współistnieniem uszkodzenia rdzenia kręgowego ; występują niedowłady lub porażenia, a przy nacisku na korzenie rdzeniowe, promieniujące I bóle lub parestezje.
I Nie zawsze wszystkie z wymienionych objawów występują razem. Stałymi, lecz nie pato-snomicznymi objawami są: ból, obrzęk, ograniczenie funkcji kończyny. Symptomy te mogą, powiem towarzyszyć stłuczeniu, skręceniu, czy zwichnięciu. Stąd też w warunkach szpitalnych należy zawsze potwierdzić nasze wcześniejsze podejrzenie, poddając chorego badaniom Strażowym, przede wszystkim standardowym radiogramom przeglądowym, wykonanym w dwóch projekcjach. W zależności od potrzeb mamy do dyspozycji także tomografię komputerową (TK), rezonans magnetyczny (MRI), a w przypadku obrażeń tkanek miękkich ultrasonografię (USG).
f Zwichnięciem - nazywamy takie obrażenie stawu, które charakteryzuje się całkowitym, trwałym lub chwilowym przemieszczeniem powierzchni stawowych względem siebie. W praktyce klinicznej możemy spotkać się również z nadwichnięciem - jest to takie uszkodzenie stawu, w którym mamy do czynienia z częściową utratą łączności powierzchni stawowych.
Jest sprawą oczywistą, że w obu tych obrażeniach, przede wszystkim jednak w zwichnięciu, dochodzi do uszkodzenia aparatu więzadłowo - torebkowego stawu. Podobnie jak złamania, zwichnięcia należą do poważnych uszkodzeń układu narządu ruchu, a niekiedy występują jednocześnie u tego samego chorego. Szczególnie trudną sytuację mamy, gdy oba te obrażenia dotyczą tego samego stawu.
Zwichnięcia dzielimy na:
• proste, kiedy stwierdzamy tylko uszkodzenie więzadłowo - torebkowe i przemieszczenie końców stawowych;
■ powikłane - w których podobnie jak złamaniach dochodzi do uszkodzenia okolicznych struktur anatomicznych, głównie naczyń lub nerwów,
• zamknięte,
71