skanuj0020 (165)

5.3. Turystyka przemysłowa 195

autora w Zabrzu w 2007 r. [Kronenberg 2009b]. Przeprowadził on badanie wśród instytucji organizujących wycieczki po Zabrzu⁷⁹ m.in. na temat charakteru grup, jakie korzystały z takich wycieczek. Spośród ponad 1000 osób, jakie wzięły udział w 31 wycieczkach zorganizowanych w 2007 r., ponad 70% było mieszkańcami Zabrza (co ciekawe, byli to sami studenci - aż 79% mieszkańców, uczniowie - 2% i emeryci -19%). Mimo, że wyników tego badania nie można ekstrapolować na całą zbiorowość zwiedzających Zabrze (duża część turystów indywidualnych nie uczestniczy w wycieczkach zorganizowanych, co zresztą zauważa sam autor badania), to jednak dane te pokazują, że istnieje zainteresowanie miastem przemysłowym i jego dziedzictwem wśród samych jego mieszkańców, w tym przede wszystkim studentów [Kronenberg 2009b].

Jak widać, rozwój turystyki przemysłowej ma niesłychanie ważne znaczenie dla mieszkańców obszarów poprzemysłowych. Dla nich, często pamiętających pracę w przemyśle swoją lub swoich bliskich, to właśnie dziedzictwo przemysłowe jest największym zasobem, częścią ich życia i tożsamości, a także stanowi o specyfice kulturowej obszaru,

0    której pisał cytowany wielokrotnie w tej książce E. Inskeep [1991]. Na takich obszarach rozwój turystyki przemysłowej to rozwój oparty ex definitione na lokalnych zasobach. Jak podaje H. Doering [2003], dla społeczności lokalnych na obszarach poprzemysłowych dziedzictwem są budynki przemysłowe, pozostałości, pamiątki, a także tradycje i dobrobyt lokalny; i to właśnie tak rozumiane dziedzictwo chcą oni chronić.

Jednak, zdaniem M. Jansen-Verbeke [1999,83], podstawowym warunkiem rozwoju zrównoważonej turystyki kulturowej jest poczucie tożsamości kulturowej („czyje dziedzictwo” chcemy zachować?). W przypadku opisywanego przez autorkę przypadku Limburgii (Belgia) „..znaczna część mieszkańców regionu nie ma emocjonalnych ani osobistych związków z historią górnictwa i nie jest zainteresowana zachowaniem górniczych pamiątek. Starają się oni raczej zdystansować od problemów społecznych charakterystycznych dla przemysłu górniczego. Inne nastawienie mają dawni górnicy i ich rodziny, pracownicy sektora publicznego, pracownicy socjalni, członkowie organizacji kulturalnych

1    etnicznych, dla których zamknięcie kopalni było (i wciąż jest) ważnym i dramatycznym wydarzeniem w ich życiu. Debata na temat turystyki przemysłowej toczy się w atmosferze napięć gospodarczych i społecznych wynikających z braku perspektyw ekonomicznych, wysokiej stopy bezrobocia i znacznej populacji imigrantów (których przyciągnęły do regionu wysokie oczekiwania związane z gómictwem)^,> [Jansen-Verbeke 1999,83],

Jeśli chodzi o efekty rozwoju turystyki przemysłowej dla lokalnych społeczności, to - w świetle badań przywoływanych w literaturze - z punktu widzenia miejsc pracy są one raczej rozczarowujące. Liczba miejsc pracy stworzona w tego typu atrakcjach turystycznych jest ograniczona, zwłaszcza w porównaniu z liczbą pracowników zatrudnionych wcześniej w przemyśle [Edwards, Llurdes i Coit 1996; Doering 2003; Hospers 2002], co

⁷⁹ Badanymi organizatorami wycieczek, odbywających się w okresie od stycznia do grudnia 2007 r., było Muzeum Górnictwa Węglowego, Oddział „Wędrowiec” PTTK w Zabrzu oraz biuro turystyczne PTTK w Katowicach. Przeprowadzona wcześniej (listopad 2006 r.) kwerenda w miejskim Punkcie Informacji Turystycznej wykazała, iż są to jedyni organizatorzy wycieczek krajoznawczych po Zabrzu [Kronenberg 2009a].