skanuj0020 (227)

największy wpływ na powstawanie chorób cywilizacyjnych. Innymi słowy, głównie w zakresie tych 4 wymienionych czynników powinno się zmieniać i kształtować ludzkie zachowania. Powyższe rozważania dowodzą, że działania promocyjne wychodzą naprzeciw aktualnym zagrożeniom zdrowotnym ludzkości i próbują realizować rzeczywiste potrzeby w zakresie zdrowia. Człowiek jest w tych działaniach postacią centralną i podmiotową, ale jednocześnie (po spełnieniu pewnych warunków) współodpowiedzialną za swoje zdrowie. Ludzie w znacznej mierze sami mogą pomniejszać ryzyko zachorowań na choroby cywilizacyjne poprzez wybór odpowiednich zachowań zdrowotnych.

3.5. Strategia

promocji zdrowia

W wiedzę o tym, jak promocję zdrowia wprowadzać w praktykę działań dla zdrowia, zaopatrują nas przede wszystkim materiały Międzynarodowej Konferencji Promocji Zdrowia, która odbyła się w 1986 r. w Ottawie. Materiały te - znane dziś pod nazwą „Karty Ottawskiej” - precyzują 5 współzależnych działań, które muszą być podejmowane równocześnie i które tworzą strategię promocji zdrowia. Są to:

1. Określenie polityki zdrowia publicznego.

Zgodnie z koncepcją promocji zdrowia polityka zdrowia publicznego powinna wyjść poza tradycyjne struktury służby zdrowia. Polityka ta musi uwzględniać różnorodne sposoby rozwiązywania problemów zdrowia, począwszy od inicjatyw ustawodawczych, polityki budżetowej i podatkowej, a na reorganizacji dotychczasowej struktury opieki zdrowotnej kończąc. Należy diagnozować oraz usuwać przeszkody i opory wobec polityki społecznej, uwzględniając aspekty zdrowotne w wielu dziedzinach życia, które pojawiają się poza samym sektorem ochrony zdrowia. W zupełnie nowym świetle stawia się tutaj rolę i zadania polityka zdrowotnego, który, by osiągać sukces w walce o zdrowie społeczeństwa, musi wyraźnie wyjść poza tradycyjnie rozumianą strukturę opieki zdrowotnej.

2. Tworzenie środowisk wspierających.

Ta strategia narzuca społeczeństwu, w skali ogólnoświatowej, regionalnej czy lokalnej, tworzenie sieci instytucji wzajemnego wsparcia i wzajemnej troski o środowisko społeczne i fizyczne, w którym człowiek żyje. Każdy z nas staje się bowiem odpowiedzialny zarówno za zachowanie zasobów naturalnych w święcie, jak i niesienie pomocy, psychologicznego wsparcia drugiemu człowiekowi.

3. Wzmocnienie inicjatyw i działań społecznych na rzecz zdrowia. Rozwój cywilizacyjny wymaga wykorzystania istniejących zasobów naturalnych i ludzkich w celu wzmocnienia samopomocy i poparcia społecznego, a także rozwijania systemów zwiększających udział społeczeństwa w ukierunkowaniu działań z punktu widzenia promocji zdrowia. Społeczeństwo musi być inspirowane poprzez właściwą politykę zdrowia publicznego do współodpowiedzialności za swoje zdrowie. Powinno mieć pełny dostęp do informacji, edukacji zdrowotnej, a także środków finansowych.

4. Rozwijanie umiejętności osobniczych.

Podjęcie działań na rzecz własnego zdrowia będzie możliwe tylko wówczas, kiedy jednostka będzie rozumiała sens podejmowania owych działań. Wymaga więc to procesu ustawicznego uświadamiania i kształcenia człowieka, tak aby każdy był w stanie sprostać problemom zdrowotnym poszczególnych etapów życia. Promocja zdrowia wspomaga indywidualny rozwój człowieka poprzez udział w procesie jego wychowania, edukacji zdrowotnej (szkoła), propagandy zdrowotnej (dostarczanie informacji) itp.

5. Reorientacja świadczeń zdrowoi nych.

Reorientacja ta dotyczy budowy takiego systemu w ramach resortu ochrony zdrowia, który zająłby się problematyką zdrowia. Współczesna służba zdrowia powinna bowiem bardziej zająć się promocją zdrowia, wyjść poza dotychczasową odpowiedzialność jedynie za dostarczanie świadczeń leczniczych. Działalność służby zdrowia powinna bowiem dotyczyć także wspomagania jednostek i całych społeczeństw w ich dążeniu do ulepszania, potęgowania zdrowia. Wymaga to przebudowy organizacji służby zdrowia tak, aby była ona zdolna brać pod uwagę całokształt potrzeb człowieka.

Literatura uzupełniająca

Bik B.: Koncepcja promocji zdrowiu, [w:] Poździoch S.. Ryś A. (red.): Zdrowie publiczne. Uniwersyteckie Wyd. Med. „Vesalius”, Kraków, 1996.

Everly Jr G.S., Rosenfeld R.: Stres - przyczyny, terapia i amoterapia. PWN. Warszawa, 1992.

Gniazdowski A.: Zachowania a zdrowie. Podstawowe zależności, [w:] Zachowania zdrowotne, (red.) Gniazdowski A. Instytut Medycyny Pracy. Łódź, 1990.

Karski J.B.: Promocja zdrowia. Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli Średniego Szkolnictwa Medycznego, Warszawa, 1992.

Karski J.B.. Słońska Z.. Wasilewski B.W.: Promocja zdrowia. Sanmedia, Warszawa, 1994.

Karski J.B.. Tomaszewska E.: Teoria i praktyka wzmacniania działań w promocji zdrowia. Centrum Organizacji i Ekonomiki Ochrony Zdrowia. Warszawa, 1997.

Lalonde M.: A new perspective on the health of canadians. A working dokument. Ottawa, 1978.

Sadowski Z., Pietrzyk E.. Purzycki Z. i wsp.: Wpływ czynników ryzyka choroby wieńcowej na progresję miażdżycy tętnic wieńcowych. Kardiol. Pol.. 1990, 33. 3.

Siciński A. (red.): Style życia w miastach polskich (u progu kiyzysu). PWN, Warszawa, 1980.

Wentlandowa II. (red.): Oświata zdrowotna. PZWL, Warszawa, 1980.

Woźniak Z.: Socjomedyczne aspekty funkcjonowania rodziny. Centralny Program Badań Podstawowych - CPBP.09.02, Poznań, 1990.

Narodowy Program Ochrony Serca. Instytut Kardiologii: 1) Wrześniewski K.: Stres - radzenie sobie ze stresem a choroby układu krążenia, 2) Rudnicki S., Smolis R.: Poradnik antyzawałowy, 3) Rywik S.. Rywik T.: Jak możesz wspierać swoje serce, 4) Miśkiewicz M.: Chory na serce w. rodzinie, 5) Słońska Z.: Droga do zdrowia - wiedzieć, móc, chcieć, 6) Woynarowska B.: Sposób na zdrowe serce i długie życie twojego dziecka, 7) Szostak W.B., Cybulska B.: Racjonalne żywienie, 8) Szostak W.B., Cybulska B.: Cholesterol, 9) Szostak W.B., Cybulska B.: Otyłość i nadwaga,