page0212

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

miał słabszy wpływ na powstawanie nowych nazw miejscowych z -in-po wygaśnięciu dzierżawczej funkcji formantu.

Zbadanie układów geograficznych dla dzierżawczych nazw z -ov-, -in-i *-jh na Pomorzu Zachodnim pokazało, że wszystkie te typy nazw ulokowały się w tych samych rejonach, głównie na obszarze starszego osadnictwa. I choć w szczegółach lokalizacja nazw z -ov~, -in- oraz *-jh różni się, nie są to zasięgi wykluczające się. Gdzieniegdzie nazwy dzierżawcze z -ov- czy -in- tworzą mniejsze, odrębne skupiska, nie zmienia to jednak obrazu całości. Zapewne podobnie jest w innych rejonach Polski.

Gdy chodzi o nazwy osobowe, które stały się podstawami nazw dzierżawczych z -in-, to dominują tu imiona odapelatywne o charakterze przezwiskowym, stanowiąc w Polsce zachodniej i północnej ponad 50% podstaw, np. Kozinin od n. os. Kozina, a to od koza. Rzadziej zdarzają się tu formy skrócone i spieszczone od imion dwuczłonowych: około 30%, np. Wierzchociny od n. os. Wierzchota, to zaś od Wierzchosław. Najrzadziej pojawiają się w nazwach z -in- słowiańskie imiona dwuczłonowe, np. Niemierzyno do imienia Niemir (zaledwie kilka procent). Natomiast ponad 10% wszystkich podstaw stanowią imiona chrześcijańskie i niemieckie oraz ich formy zdrobniałe, por. np. Karlino od niem. Karl, Bienino od Bień (a to od Benedykt). Wskazuje to na długotrwałą żywotność tej formacji, a także na możliwość powstawania struktur analogicznych, naśladujących model nazw dzierżawczych z -in- także w wiekach późniejszych.

4. Inne nazwy dzierżawcze

Za nazwy miejscowe dzierżawcze, tj. oznaczające miejscowość będącą niegdyś własnością człowieka, od którego imienia powstały, uznać trzeba także:

A.    Nazwy miejscowe równe nazwom osobowym: imionom, przezwiskom lub nazwiskom. Na istnienie tego typu nazw w polskiej toponimii zwraca uwagę większość autorów monografii poświęconych poszczególnym regionom, por. n. m. Tomasz, Jędrysek, Białoń, Gołonóg. Nazw tych jest stosunkowo niewiele; są one zwykle nowsze i choć powstawały też w średniowieczu, najwięcej ich pojawia się w XIX i XX w.

B.    Nazwy przymiotnikowe z formantem -sk- (< *-bsk~), np. Juskie od nazwiska fucha, Rybojedzko od przezwiska Rybojad lub Rybojady. Ten rodzaj nazw dzierżawczych jest w okresach wcześniejszych nieliczny.

208