page0258

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

mu ją się tylko w nielicznych wsiach pogórza oraz na obszarze górskim, gdzie warunki terenowe i gospodarcze zmuszają do używania nazw polan, lasów, wąwozów czy nawet dawnych ról, zachowanych jeszcze w żywej tradycji.

Obraz żywotności poszczególnych typów znaczeniowych i strukturalnych na obszarze poludniowopolskim wzbogaca współczesne nazewnictwo ziemi jasielsko-krośnieńskiej (Lubas 1963-1964, 1983), należącej częściowo do Podgórza Karpackiego i częściowo do Beskidu Niskiego. Także w tym zasobie najbogatsze ilościowo są nazwy topograficzne (70%), wsrod których najliczniejszą grupę stanowią nazwy określające położenie obiektu terenowego (Międzygóry, Nadole, Odwodzie, Podłazie, Przedławie, Przylasek, Zagóra, Zamłynie; Na Podlężach, Nad Ławą, Od Wygody, Pod Wąwozami, Przy Topólkach, U Lasu, W Granicach, Za Hutami). Występujące tu oboczności (typu Podkościele // Pod Kościołem, Zadzielel/Za Działem) świadczą o żywym procesie nazwotwórczym, jakiemu podlegają eliptyczne struktury przyimkowe (Za Wsią), przekształcające się w niektórych wypadkach w nazwy urzeczownikowione (Zawsie). W pełnieniu funkcji lokalizacyjnej uczestniczą najczęściej przy-imki pod oraz na, rzadziej za (w tworach substantywizowanych głównie pod, za); pozostałe (nad, przy, w, od) już tylko je uzupełniają. Uzupełnieniem nazw motywowanych topograficznie są nazwy z motywacją kulturową i dzierżawczą (po 12%).

Proporcje ilościowe między odpowiednimi typami formalnymi uzależnione są w tym zasobie od stanowiących jego trzon (45%) nazw równych odpowiednim wyrazom pospolitym. W derywatach toponimi-cznych żywotnością wyróżniają się formanty -ówka, a także -ów, -owa w nazwach dzierżawczych (por. też postaci oboczne typu: Bekusy// Bekusowa // Bekusówka), w pozostałych zaś -isko, -ka, -ec, -ica. Nazwy zestawione, jak w innych systemach, są dwojakiego pochodzenia: pierwotne (typu Wysoka Góra, Kubowa Rola), z możliwością redukcji członów (Wysoka lub Góra, Kubowa), oraz wtórne (Dąbrówka Stara, Kluczowa Pierwsza), z dodanym nowym członem odróżniającym (Stara : Nowa, Pierwsza : Druga, Dolny : Gomy itp.).

Specyfikę terytorialną i środowiskową w zakresie produktywności i żywotności poszczególnych typów mikrotoponimicznych potwierdzają także bogate zasoby nazw terenowych zachodniego Podkarpacia (Kucała 1959, Holly 1990), Orawy (Gołębiowska 1964) i innych ziem.

Charakterystyczną cechą procesów nazwotwórczych na obszarze górskiej części powiatu myślenickiego jest zdominowanie nazw terenowych przez

254