page0218

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

Duża różnorodność tego typu nazw pozwala na szczegółowe badania stratygraficzne tylko przy nazwach na -any i -ice. Ich żywotność w różnych regionach Polski przedstawia się następująco:

Małopolska	Wielkopolska	Mazowsze	Podlasie	Śląsk	Pomorze
-any 93	25	20	39	21	1
-ice 27	23	11	—	4	1

Razem nazw na -any jest 199, na -ice 62. Nazwy na -any dominują zwłaszcza w Małopolsce Nazw na -ice jest w całej Polsce wyraźnie mniej. Na Pomorzu obydwa rodzaje nazw są wyjątkowe (por. też mapa).

Od pojawienia się nazw na -any w źródłach z XII w. następuje szybki wzrost ich liczby w wiekach XIII-XV. W XVI w. nowe nazwy na -any powstają zwłaszcza na Mazowszu i Podlasiu, gdzie okazują się typem żywotnym także w XVII i XIX/XX w. W innych regionach żywotność ich w tym czasie słabnie.

Podobnie przedstawia się rozwój nazw miejscowych etnicznych na -ice: wzrost ich liczby obserwuje się w w. XIII-XVI, następnie zaś ilość tych nazw maleje.

Pojawianie się nazw miejscowych typu Niemcy, Kaszuby, Serby, Prusy związane było głównie z migracjami i z osiedlaniem się małych grup etnicznych w obcym otoczeniu. Był to zatem wpływ czynników natury historycznej lub gospodarczej.

Etniczne nazwy miejscowe odnoszą się często do małych wsi, ich części, przysiółków i kolonii, a więc do osad niewielkich. Nie spotyka się ich w nazwach grodów i miast.

NAZWY TOPOGRAFICZNE

Kategoria nazw topograficznych wyodrębniona jest wyłącznie na podstawie ich znaczenia etymologicznego. W nazwach tych wyrażone są właściwości topo- lub geograficzne osady w czasie jej powstania, np. Bagniska, Piaseczno, Dąbrówka, Lipnica i inne.

W dalszym podziale znaczeniowym tej kategorii nazw wyróżnia się zwykle: 1. n. od naturalnych obiektów topograficznych, np. Skała, Piaseczno; 2. n. od cech gruntu i cech obiektów, np. Okrąglik, Wysokie; 3. n. od apelatywnych nazw roślin, np. Buczę, Pokrzywna; 4. n. od apelatywnych nazw zwierząt, np. Czaplin, Okonek. Nazwy

214