page0242

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

wspólnoty funkcje identyfikacyjne pełnią nazwy zestawione z identycznym członem przymiotnikowym (np. Moczama Łąka : Moczama Olszyna), to redukcji ulega człon utożsamiający tylko jednej z nich, i to ten, który odnosi się do obiektu o większej częstości występowania w terenie (Moczama : Moczama Olszyna; podobnie w obrębie nazw wodnych Mostowy Staw : Mostowy Potok — Mostowy : Mostowy Potok).

O utrwalonej pozycji nazw eliptycznych świadczy m.in. włączanie ich do nazewniczych konstrukcji przyimkowych (typu Na Suchym, Pod Szerokim, W Czarnym) oraz uzupełnianie — w określonych warunkach — dodatkowym członem dyferencyjnym (np. Chodniczny — Chodniczny Ryty, Jodłowy — Jodłowy Przedni).

Dynamiczny charakter systemu mikrotoponimicznego przejawia się także w wyzwalaniu mechanizmów redukcyjnych w tworach wieloskładnikowych. Dotyczy to konstrukcji trój członowych (Niżnia Bukowa Łąka), upraszczanych do zestawień dwu składników (Niżnia Bukowa), a także dwojakich konstrukcji przyimkowych (typu Pańskie Pole na Stefance i Przecznica nad Zapłociem), w których elipsa członu rzeczownikowego prowadzi do utrwalenia przymiotnikowych zestawień z wyrażeniem przyimkowym (.Pańskie na Stefance) i bardzo żywotnych nazw przyimkowych (Nad Zapłociem).

B. Nazwy przymiotnikowe (Śmiech 1996) ujawniają dwa rodzaje swych podstaw: apelatywne i proprialne. Toponimy pochodne od wyrazów pospolitych, zróżnicowane regionalnie co do zasięgu i frekwencji poszczególnych typów, cechują się następującymi sufiksami: -i // -y (Buczą, Księdze Pole, Łosi Kierz, Moście Błota); -ny, -ni (Buczna Niwa, Kłodne, Wyżni Gąszcz, Zapłotnie); -owy (Cisowy Wierch, Góra Orłowa, Księdzowe Pole, Zawsiowa); -ski, -owski // -ewski (Dolska Góra, Księdzowskie Pole, Pańskie, Zadworski Las); -any (Trzciane Bagno, Orlana Łąka, Połedniana, Proboszczane Łąki); -aty, -owaty, -asty (Kępiaty, Trzcinowata Przeczka; Bagniasty, Krzyżaste Drogi); -ity, -isty (Chmielita, Skalite; Troiste Potoki, Zapadzisty); -iny, -in (Babczyn Dołek, Kaczyne Błoto, Panina).

Struktury pochodne od nazw własnych są motywowane przez nazwy miejscowe i osobowe; wyzyskują one produktywność formantow: -ski (Adamowskie : Adamów, Chlebieński Las : Chlebno, Góra Napołeońska : Napoleon), -owy (Bysławkowy Las : Bysławek, Zaborkowe Pole : Zaborek; Balcerowe Błoto : Balcer).

Obecność struktur przymiotnikowych w mikrotoponimii wiąże się przede wszystkim z motywacją topograficzną (najszerzej ilustrowaną) i kulturową (Bartne, Chmielny, Gaciański, Młyńska Przykopa, Mostkowy,

238