page0250

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

ziorki, Jeziory) wskazuje na toponimizacyjną funkcję liczby mnogiej; owa postać mikrotoponimów nawiązuje do panującego na Warmii typu nazw miejscowych. Strukturze tej podporządkowane są też formalnie urzeczownikowione nazwy przymiotnikowe.

W nazwach XVII-wiecznych rozpowszechnia się rzadki dotąd typ toponimiczny (Bieńkowskie, Grzywaczowskie), oparty na nazwach osobowych dawniejszych właścicieli obiektów (-e jest najczęściej wykładnikiem fleksyjnym liczby mnogiej, rzadko neutrum liczby pojedynczej). Do tworzenia tych struktur o charakterze dzierżawczym służy przede wszystkim form ant -owski, znacznie produktywniej szy od formantu -owy; jego ekspansywność potwierdzają warianty nazewnicze (typu Gląbowskie // Gtąbowe, Kokoszkowskie // Kokoszkowe).

Nazwy te nie przetrwały w mikrotoponimii warmińskiej. Zachowały się jedynie trzy nazwy genetycznie staropruskie (Duba, Grada, Ramuk, dziś Duby, Ramuki) oraz kilka polskich nazw topograficznych. Nazwy dzierżawcze tworzy się współcześnie głównie za pomocą formantu -ow-, przy czym pierwotne nazwy dwuczłonowe ulegają uniwerbizacji z udziałem najczęściej sufiksu -owo, rzadziej -ka (Kujtkowe Pole — Kujtkowe — Kujtkowo, Ciecierowe Pole — Ciecierowe — Ciecierka), nazwy spadkowo-dzierżawcze tworzy formant -izna (Pole po Jachu — Jachowe

—    Jachowizna).

Monograficzny obraz XVIII-wiecznej mikrotoponimii Śląska Cieszyńskiego (Mrózek 1990) odsłania na podstawie analizy ponad 15 000 nazw lądowych i wodnych charakterystyczne dla tego regionu zróżnicowanie typów znaczeniowych i strukturalnych.

Interpretacja sfery motywacyjno-semantycznej nazw cieszyńskich pokazuje, że także na tym obszarze motywacja topograficzna jest najszerzej i najpowszechniej reprezentowana, przy czym specyfika uwamnkowań fizjograficzno-środowiskowych staje się tu czynnikiem wyzwalającym w mechanizmie motywów szczególnie ten, z którym związany jest cel lokalizacyjny. Preferencja ta przejawia się w dominacji lądowych nazw topograficzno-lokalizujących (62%), eksponowanych głownie w różnorodnych strukturach przyimkowych (przede wszystkim w tworach eliptycznych typu Na Czadeczce, Na Potoku, Pod Kuczerową Doliną, U Olzy

—    łącznie 85% nazw lokalizujących, dopełnianych przez zestawienia typu Kępa nad Rokiciem, Zadnie u Zaręby — łącznie 7%). Efektem tej motywacji są też pozostałe struktury nazewnicze genetycznie związane z formami przyimkowymi, zarówno dwuskładnikowe (typu Podleśny Dół, Zarzeczna Odnoga), jak i jednoskładnikowe (eliptyczne Podbuczne,

246