page0236

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

wspólnot komunikatywnych, w których są tworzone i pokoleniowo przekazywane lub uzupełniane. Właściwość ta uzasadnia stosowanie w odniesieniu do zbioru tych nazw równorzędnych terminów: mikro-toponimy, mikrotoponimia (nie wielkość terenowych obiektów zatem, jak się potocznie sądzi, jest motywacyjną podstawą tych upowszechnionych już i przyjętych terminów). Bogaty układ wzajemnych uzależnień i relacji między różnymi składnikami zbioru mikrotoponimicznego umożliwia wprowadzenie określenia „system mikrotoponimiczny", które uściśla zakres charakterystyki

SPECYFIKA MIKROTOPONIMII

NAZWY TERENOWE A NAZWY MIEJSCOWE

Nazwy miejscowe i nazwy terenowe wyróżniają znamiona, odnoszące się do: 1. właściwości motywacyjno-semantycznych poszczególnych kategorii nazw, 2. związanych z nimi właściwości strukturalnych, 3. właściwości funkcjonalnych. We wszystkich trzech zakresach obok cech zbieżnych czy zbliżonych występują także cechy charakterystyczne dla każdego z tych dwóch zbiorów nazewniczych; ujawniają się one w kon-frontatywnym obrazie nazw terenowych (mikrotoponimów) na tle nazw miejscowych (toponimów).

A. Geneza nazw miejscowych i terenowych związana jest z charakterem obiektów toponimicznych (czyli w realnej rzeczywistości miejsc zamieszkanych i nie zamieszkanych), a konkretnie z przypisywanym tym obiektom zespołem różnorodnych cech. Możliwości ich wyboru i uwzględnienia w aktach nominacyjnych, czyli tworzenia nazw, decydują o typach motywacji nazwotwórczych. Oparte na owych motywacjach i kryterium genetyczno-semantycznym propozycje klasyfikacji toponimów wyróżniają wśród nich takie nazwy, jak: topograficzne (Dąbrowa, Turawa), kulturowe (Grodziec, Wola), dzierżawcze (Cieszyn, Częstochowa) — nazwy, które zawsze były nazwami miejscowości, a także patronimiczne (Boguszowice, Racławice), etniczne (Prusy, Zagórzany), służebne i zawodowe (Piekary, Strzelce), rodowe i rodzinne (Czamowąsy, Bolesty) — toponimy, które najpierw były nazwami ludzi, wtórnie zaś nazwami osad (zob. wyżej charakterystykę nazw miejscowych).

Na tle tego repertuaru motywów nominacyjnych ujawnia się charakterystyczna dla mikrotoponimów koncentracja procesów nazwotwór-

232