page0244

NAZWY GEOGRAFICZNE — TOPONIMIA

Doły) warianty eliminują dysonans z członem odróżniającym. W strukturach prepozycyjnych pojawia się wymienność bliskich funkcyjnie przyimków (np. Przy Solskim Lesie // U Solskiego Lasu).

Najczęstszym typem wariantów, związanych z uproszczeniami w komunikacji, są twory eliptyczne, poświadczające niestałość i niestabilność wieloskładnikowych konstrukcji (m.in. przyimkowych: Pod Wysokim Walem // Pod Wałem — z elipsą członu odróżniającego, W Bruśnym Potoku IIW Bruśnym — z elipsą członu utożsamiającego). W niektórych wypadkach elipsa członów trójskładnikowej struktury przyimkowej realizowana jest w wariantach przemiennie (np. Za Włoskim Potokiem // Za Potokiem II Za Włoskim).

Liczne są zwłaszcza warianty będące efektem elipsy w zestawieniach dwuskładnikowych (typu Jastrzębski Potok // Jastrzębski, Kluczkowski Dół llKluczkowski), prowadzące do stabilizacji nazw jednoczłonowych (adiek-tywnych). Takie nazwy w niektórych wypadkach uzupełniane są przez sufiksalne derywaty toponimiczne (np. Potok Powieśny // Powieśny // Powieśnik, Staw Kościelny // Kościelny // Kościelnik).

Zuniwerbizowane warianty mogą występować z różnymi formanta-mi (np. -ak: Staw Brzezinny // Brzeziniak, -ik: Pole Zapłotnie H Zapłotnik, -nik: Złoty Potok // Złotnik, -ec: Dół Jastrzębi // Jastrzębiec, -ka: Łąka Goleszowska II Goleszówka). Z aktywnością niektórych formantów wiążą się nierzadko formy konkurencyjne (por. np. Bagienik //Bagieniak, Łężnik IIŁężniak). konkurencyjność widoczna jest także w wariantach struktur przymiotnikowych (np. Dębinny IIDębiński, Jaworza // Jaworska, Leszczy // Leszczański).

Nie zawsze można orzec, czy różnice formalne w kategorii rodzaju i liczby typu Bobrów : Bobrowa, Stawisko : Stawiska odzwierciedlają wariantywność nazw, czy też ich związek z różnymi obiektami w terenie.

B. Odpowiedni wybór przypisywanych danemu obiektowi terenowemu cech związany jest z trzema nadrzędnymi motywacjami: topograficzną, kulturową i posesywną. W obrębie lokalnej wspólnoty komunikatywnej dochodzi niekiedy do utworzenia w związku z jednym obiektem dwóch nazw na podstawie odmiennych źródeł motywacyjnych. Takie zjawisko prowadzi do funkcjonowania w systemie mikrotopo-nimicznym dubletów nazwowych danego obiektu. Twory te mogą być rezultatem zderzenia dwóch różnych motywacji, na przykład posesywnej (przynależnościowej) i topograficznej — lokalizującej bądź charakteryzującej (Sikorówka lub Na Pustkach, Wójtów Las lub Buczyna) czy też kulturowej i topograficznej (Stawek lub Młaczka, Woleństwo lub Kółko).

240