skanuj0038

242 Ocalenie przez muzykę

i na dobrą sprawę jest niewspółmierna, nieporówi* walna z rozwiązaniami filozoficznymi. Lecz wydaje sil że jako nieporównywalna składa się z całą kulturą ifl| telektualną i artystyczną Niemiec owej epoki na peWi ną jedność, w której obrębie można wyczuć wspólf ne pulsowanie pytań i prób odpowiedzi, podott nie zarysowany obraz świata i zderzanie się z pod® nymi sprzecznościami. Rys najbardziej znamienny dlf poczynań intelektualnych tego czasu to pogoń za fl stemem, całościową konstrukcją — teoretyczną v//{ artystyczną — która zamknie w sobie wszystko, pal wiąże znaczącymi relacjami, ofiaruje człowiekowi świat jako fascynującą przygodę, gdzie on sam siebf odnajduje pod najróżniejszymi postaciami — przojj rzystości sansu i mroku tajemnicy.

Na tym tle system Wagnera jest tym ciekawa® że wychodzi poza teoretyczną spekulację i budU| rzeczywistość samodzielną, której wartość odrywa od umysłowych przesłanek, sięga głębiej, roztacza S dalej i ma znacznie większą skuteczność oddziaływf nia. Jest to, można by rzec, system spełniony, obi* czony w ciało sztuki. Koncepcja artystyczna i filo® ficzna, pomysły techniczno-muzyczne, cała reżyserii efektów powołały do istnienia ten fikcyjny świąt, k i<* ry w zestawieniu ze światami myśli idealistyczni zdaje Ślę zawierać jakąś przyczajoną agresywri^P wyzwanie już nie tylko intelektualne, lecz dotykaj)^ całego naszego bycia w kulturze.

Dla Wagnera tylko sztuka, a ściślej synteza słów! i dźwięku w dramacie muzycznym, odznacza się ki niecznością; tam, gdzie jest czysta myśl bądź czyni piękno, rozciąga się jeszcze panowanie przypadku, ® wolności. Tylko tam, gdzie nie mamy alternatyw# gdzie świadomość nie może swobodnie prześlizgwf się ponad rzeczami, oglądać- je i osądzać z wysj

i eW" "

WT* f

fjMf*'¹¹

Wpi*

Klinnli

Bp

ippwJ¹

tjś*

I lltffcw ypN 1^łl

P#łlll*'ł

Hf @M#H I** •wieri' mH* M'¹

IHf j

i fniPlH¹'

|'; y. I f ł H j Ul

iilii PlM K * m ^

n) (tMlilłi

|H$jp }HI ptiMiflu

Kiltflfl¹*¹

B|M*

jpł Hm* ptHiM " IpiIPmn

^Bp^p

ipow-l^d zonie się za pewnym sensem zgęszcza Łynfiiti-zenie — tylko tam sztuka, a z nią muJ'* l^ędą zasadne, usprawiedliwione. Tego ftliiiUtu, usprawiedliwienia w konieczności, l jiii/,u wolnością woli, poszukuje Wagner po-_M)|,, harmonikę, ścigającą miraż absolutnej ^Bguciowej, i poprzez swoją orkiestrę, gdzie Hiakuwy ma wyczerpać wszystkie możliwości Rzeczywistość wyobrażeniową, ale i ,nv<l/,iwą scenę życia ludzkiego.

Wy swoisty sposób znosi wolność, a więc B grzech istnienia: bezzasadność, i,'na tym B§ga jej zbawcze zadanie — tak brzmiałby Egkl wniosek wyciągnięty z idealistycznej tury. To podsumowanie niemieckiej klasycz-EiOtnej utopii - Sztuki jest równoznaczne billem jej najważniejszego składnika: swo-py świadomości ze światem, z formami, z sa-Ijluia rozwojowa tej utopii zaczyna się w piękny pozór sztuki ma równoważyć f Śwlecie jest przymusem i powagą życia , Bchillera, Schlegla) — sztuka jest tu świa-ItUlowaną iluzją. I być może właśnie ta he-Ifuchość jej sytuacji u filozofów idealizmu K poszukiwania innych rozwiązań, nadała liy |)iog sprawie. Toteż zakreślony przez nią w tlę w miejscu, gdy wybór, jaki pozostawia fcywlstość. oraz nieokreśloność jej znaczeń, dkupione w sztuce — przezwyciężającej swą Hpią już nie tyle własny pozór, ile pozór