skanuj0005 (481)

■    w imię jakich wartości powinien przeżyć życie, czego można się po ■im spodziewać i w ogóle jaki jest sens jego egzystencji.

K Co więcej, cele wychowania są często równoznaczne z powszechne uznawanymi wartościami i szeroko rozumianymi normami, zwłaszcza moralnymi. W takim znaczeniu cele wychowania są mniej lub bar-jiziej jawnym odzwierciedleniem tego rodzaju wartości i norm. Nie ■szystkie jednak wartości i normy, o które tu chodzi, są objęte celami wychowania. Należą tu tylko te wartości i normy, które —-jak sugeruje Wolfgang Klafki — świadomie zaliczono do tego rodzaju celów (cyt. fJmkagogik, 1989, s. 203).

Formalne i nieformalne cele wychowania

1 Ponadto warto pamiętać, iż nie wszystkie realizowane cele w wy-■bwaniu występują w postaci zwerbalizowanej. Istniejątakże cele wy-■rcwania w postaci niezwerbalizowanej. W pierwszym wypadku mamy ■ąjczęściej do czynienia z celami na gruncie wychowania instytucjonalnego, np. w szkole i placówkach opiekuńczo-wychowawczych, a w drugim — zazwyczaj w naturalnym środowisku wychowawczym, ^pzególnie zaś w rodzinie i na prywatny użytek wychowawcy. Pierwsze nich nazywa Friedrich W. Kron (2001, s. 280 i n.) celami „formalnymi” nstytucjonalnymi), drugie zaś celami „nieformalnymi” (własnymi).

Klasyfikacja celów wychowania

Wyróżnia się różne rodzaje celów wychowania, mianowicie:

I) cele kreatywne (typu „wywołać...”, „ukształtować...”, np. nowe zainteresowanie, nowe przekonanie);

■cele optymalizujące (typu „zwiększyć...”, wzmóc...”, „poszerzyć...”, f np. wrażliwość, zaangażowanie);

■cele minimalizujące (typu „osłabić...”, „ograniczyć...”, np. agresję,

■    nadmierną wrażliwość);

■    cele korekcyjne (typu „przekształcić...”, „zmienić...”, np. postawę, |. przekonania) (A. Gurycka, 1979, s. 163 i n.).

■ Mówi się też o ideale wychowania i celach naczelnych, czyli podstawowych ogólnych dyspozycjach osobowościowych jednostki, któ-lych osiągnięcie zawdzięcza się realizowanym celom kierunkowym, tj. Hiżej skonkretyzowanym dyspozycjom osobowościowym wychowan-oraz celom etapowym, czyli określonym standardom rozwojowym, ■celom operacyjnym, polegającym na wywołaniu u nich pożądanych fcm aktywności (H. Muszyński, 1972, s. 29-33).

^■Znane są również inne klasyfikacje celów wychowania, przeprowadzone m.in. przez A. Kaisera i R. Kaiser (1991, s. 47-50), J. A. Lau-Brysa i R. Cowena (1987, s. 35-38), K. Sośnickiego (1964, s. 95-99) ■BizB. Suchodolskiego (1985, s. 105-157).

Ogólne uwagi o celach wychowania |'25