skanuj0045 (25)

Rozpatrując obecnie przedstawione wyżej wyniki analiz zabytków, wydaje się słuszne zaliczyć je do poszczególnych grup rud w sposób następujący:

Wszystkie podkowy należy zaliczyć do pochodzących z rud tlenkowych. Gwoździe nr nr: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. 8. 10, 11, 12. 13, 15, 18 wykonane były z rud tlenkowych: nr 9, 14, 16 z rud węglanowych, nr 17 z rud siarczkowych, gwoździe od 19 do 22 z rud tlenkowych, gwoździe nr 23 z rud tlenkowych, nr 24—26 z rud węglanowych, gwóźdź nr 30 ruda węglanowa, nr 27. 29. 31. 32. 33, 34 z rud siarczkowych.

Przechodząc z kolei do określenia prawdopodobnego miejsca pochodzenia wyrobów wydaje się słuszne stwierdzić, że wszystkie przebadane podkowy zostały wykonane prawdopodobnie na miejscu, być może nawet na terenie Warszawy lub w najbliższej okolicy. To samo można przyjąć dla gwoździ oznaczonych numerami 1—8, 10, 11. 12, 13, 15. 18. Okazy gwoździ oznaczone numerami 9, 14. 18 pochodzą, jak należy sądzić, z terenów bądź Kielecczyzny bądź z Łódzkiego. Nr 17 należy przyjąć, że pochodzi z Kieleckiego. Należy nadmienić, że okazy 9, 14, 16, 17, chronologicznie pochodzą z okresów młodszych 1 odpowiadają typom Nic i Pla. Ponadto z wieku XVI istnieją źródła wskazujące na sprowadzanie gwoździ z Radomia¹*.

PODSTAWOWE CZYNNOŚCI KOWALSKIE

Przy wykonywaniu wszystkich wyrobów kowalskich mamy do czynienia z pewną Ilością koniecznych i niezbędnych czynności. stanowiących podstawowe działanie kowala. Działania te dają w swoim efekcie bądź pożądaną zmianą w obrabianym przedmiocie, bądi też. odpowiednie zmiany chemiczne umożliwiające wykonanie przedmiotu.

Nagrzewanie. Dokonuje go kowal przy wykonywaniu większości swoich wyrobów. Pod wpływem temperatury osiągniętej w omówionych wyżej paleniskach, surowiec ulega odpowiedniemu uplastycznieniu, co tym samym umożliwia jego obróbką. Nagrzanie musi być dokonywane w ściśle określanych temperaturach, właściwych do obróbki. Przegrzanie żelaza, czyli tzw. przepalenie może spowodować straty materiału. Zbyt słabe nagrzanie powoduje przy obróbce powstanie wewnętrznych pęknięć, ujawniających się w już gotowym wyrobie. Umiejętność odpowiedniego nagrzania surowca Jest Jedną z elementarnych czynności kowala określających jego kwalifikacje.

Osiągnięcie odpowiedniej temperatury żelaza kowal określa do chwili obecnej na podstawie koloni, jakie ma rozgrzane żelazo. A oto zestawienie barw w stosunku do temperatury. 650° — ciemnobrunatna 830 — brunatno-czerwona 680 — ciemnoczerwona 74©^c — ciem no wiśniowa 770° — wiśniowa 800° — jasnęwiśnłową

101