skanuj0052 (30)

MS Modernizacja

MS Modernizacja

ulegają warunki, w których jednostka działa, środki, które ma do dyspozycji, a więc niejako w naturalny sposób zagrożona jest trwałość postaw nowo nabytych. (M.P.)

/.ub efekt uodpornienia, elekt usypiania, ideologiczny model postawy, postawa jako definicja

sytuacji.

Literatura:

Karwińska A., Mikułowski Pomorski J., Pacholski M„ 1988, Typy działań socjotechnicznych w organizacji, Ali w Krakowie, Kraków.

Maslyk L.. 1978, Teoria i praktyka rozwoju organizacyjnego. Analiza koncepcji, Ossolineum, Wrocław.

Modernizacja, czyli proces unowocześniania, rozumiana może być na trzy sposoby: 1) upowszechnienie różnorodnych innowacji techniczno-technologicznych - zakłada się tu, Ze zmiany w technice powodują zmiany społeczne; 2) wszelkie zmiany (nie tylko technologiczne) prowadzące do nowocześniejszych i doskonalszych form organizacji danego społeczeństwa, jego gospodarki, polityki, kultury; 3) przekształcenie społeczeństwa typu tradycyjnego w społeczeństwo „nowoczesne", utożsamiane zazwyczaj z społeczeństwem przemysłowym.

Reinhard I3cndix przez modernizację rozumie wszelkie zmiany społeczne i polityczne towarzyszące industrializacji. Cechą modernizacji jest wysokie tempo urbanizacji, zmiany struktury zawodowej, ruchliwość społeczna, rozwój szkolnictwa, uczestnictwo społeczeństwa w zarządzaniu i sprawowaniu władzy. Samuel N. Eiscnstadt i Ncil J. Smelscr podkreślają, że cechą modernizacji jest proces dyfcrencjacji, czyli nieustannego różnicowania, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju wyspecjalizowanych organizacji, powstawania nowych ról społecznych, zróżnicowanych mechanizmów regulacyjnych wc wszystkich sferach życia, a także różnicowania się systemów wartości i społecznej stratyfikacji. Proces ten nie przebiega jednotorowo, tak samo wc wszystkich krajach lub regionach; podkreśla się pluralizm dróg rozwojowych. Różnice dotyczą warunków w okresie poprzedzają

cym modernizację, dynamiki zmian, dróg modernizacji, przebiegu zaawansowanej modernizacji oraz pojawiających się „drastycznych wydarzeń" [N.J. Smelscr 1975, s. 325].

Proces modernizacji. dokonuje się na różnycli płaszczyznach: 1) w sferze psychiki indywidualnej - występuje wzrost podatności na zmiany, racjonalne tłumaczenie świata, pojawienie się pragnienia osiągnięć;

2) na płaszczyźnie społecznej - zmiany ról społecznych, przekształcenia instytucji i ich funkcji, przemiany struktur społecznych, zmiany w obrębie rodziny i więzów pokrewieństwa; 3) na płaszczyźnie kulturowej -wzrastające zróżnicowanie systemów religijnych, światopoglądowych, wzrost roli nauki, zmiany obyczajowe, kształtowanie się nowych stylów życia; 4) na płaszczyźnie ekonomicznej - eliminacja gospodarki naturalnej na rzecz gospodarki pieniężnej, powstawanie jednostek produkcyjnych.zorientowanych na rynek; 5) w sferze politycznej - rozwój struktur władzy.

' Podstawowe założenia teorii tnodcmi-! zacji wypracowane zostały w lalach pięć-\ dziesiątych i sześćdziesiątych XX w. Teorię modernizacji próbowano wykorzystać do ! poprawy położenia krajów Trzeciego Świata I i doprowadzić do ich rozwoju spolcczno--gospodnrezego. Niestety w wielu przypad-| kach usiłowania te zakończyły się nicpo-I wodzeniem. Krytycy teorii modernizacji -i reprezentujący głównie tzw. teorię rozwoju ! zależnego - wskazywali, że pod uwagę bie-\ rzc się tu głównie czynniki endogenne, natomiast pomija się ncokolonialną zależność I gospodarczą krajów ubogich od krajów I najbogatszych. Wskazywano takie, iż klu-\ czowc w teorii modernizacji pojęcie społeczeństwa tradycyjnego jest pewną idcaliza-.cją, która nic przystaje do rzeczywistości krajów Trzeciego Świata. Przeciwstawianie społeczeństwa tradycyjnego społeczeństwu nowoczesnemu jest zbyt daleko idącym uproszczeniem - narzuca ściśle określoną wizję rozwoju, pomijając całkowicie potencjalne zasoby tkwiące w istniejących realnie społeczeństwach. Wskazywano, żc wcielana w życic teoria modernizacji służyła interesom wielki:!) koncernów i prowadziła do pogłębiania zależności krajów słabo rozwiniętych od politycznych i ekonomicznych ' „centrów”. (A.S.)

Zob. innowacja, postmodernizm, rozwój społeczny, społeczeństwo ponowoczcsne, tradycja, zmiana społeczna.

Literatura:

Smelser N.J., 1975, Przyczynek do teorii modernizacji [w:| Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, wybór W. Dcrczyński, A. Jasiń-ska-Kania, J. Szacki, PWN, Warszawa. Szczepański MS., 1985, Teorie zmian społecznych. !Vyorane zagadnienia, cz 1: Teorie modernizacji, UŚ, Katowice.

Modernizm, zob. postmodernizm.

Monoccntryzm, zob. porządek społeczny.

Monoktuzalizm, zob. determinizm w socjologi , redukcjonizm.

Morale pracy, szczególnie wysoki poziom współpracy w zespołach pracy. Grupa pracownicza wyróżnia się odpowiednim morale pracy, gdy: 1) u wszystkich członków grupy widoczne jest poczucie wspólnoty i wy: lępująca na tym tję gotowość do wspólnego działania poszczególnych pracowników, icli reprezentacji i kierownictwa, 2) ogól'pracowników ma wyraźnie sprecyzowany cel pracy (np. uzyskanie awansu lub wyższych zarobków), 3) u ogółu pracowników widoczne jest dążenie do osiągnięcia tego celu, 4) każdy pracownik uświadamia sobi:, jakie zadania ma do spełnienia w grupie, c raz dostrzega sens uczestniczenia wraz z ca ą grupą w realizacji przyjętego celu [R. Dyoniziak 1967].

Stan morale pracy zależy od wielu czynników, ale przede wszystkim od umiejętności przywódczych zwierzchnika, od sprawiedliwej oceny działań każdego pracownika, od właściwego podziału pracy oraz doświadczeń w dotychczasowej współpracy z członkami danego zespołu. Wysoki poziom morale pracy nic jest wynikiem z góry przyjętych poleceń, lecz rodzi się spontanicznie jako skutek zgodnego współdziałania pracowników w dłuższym okresie^ szczególnie w mniejszych grupach pracowniczych, gdzie codzienne kontakty i współpraca pozwalają na lepsze poznanie się pracowników i ich wzajemne zrozumienie w toku pracy. (M.P.)

Zob. model grupy sprawnej, moralne podstawy organizacji.    ’]‘

Literatura:

Dyoniziak R., 1967, Społeczne uwarunkowania ' wydajności pracy, PWE, Warszawa.

Katz D., 1950, Produclivity, Supenrision and Morale in an Office Situation, Univ. of Michigan Press, Ann Arbor.

Moralne podstawy organizacji, podstawowe zasady regulujące sytuacje współpracy, współdziałania, realizowania wspólnych celów. Można mówić o czterech podstawowych (elementarnych) zasadach ważnych dla funkcjonowania organizacji: 1) zasadzie solidarności, 2) zasadzie auto-nomiczności elementów, 3) zasadzie społecznej koordynacji, 4) zasadzie „partnerstwa".

Pierwsza zasada ustala konieczność i zobowiązanie do podporządkowywania się elementów organizacji jako całości, jeśli wymaga tego osiągnięcie. nadrzędnego celu. Konsekwentnie, żaden z elementów organizacji nic ma prawa do podejmowania działań przynoszących szkodę organizacji. „Dobro całości”, które stanowi kryterium oceny działań solidarnych, nic może być pojmowane w sposób uproszczony. Nic może być zwłaszcza tak, aby rozumienie „dobra całości” było narzucone przez elitę przywódczą w myśl jej interesów. W rzeczywistości ten wspólny cel (interes) jest kategorią dynamiczną, tworzącą się w rezultacie różnokic-runkowych, wzajcntnych oddziaływań grup i jednostek. Realizacja tej zasady inaczej przedstawia się na poziomic makrospolccz-nym, a inaczej na poziomic mczospolccz-nym (średnich struktur). W tym drugim