skanuj0091 (19)

94

JOANNA PRZYBYŚ

Zauważmy, że od powstania tego opracowania upłynęło wiele lat. Wspomniane różnice mogjy się zatem jeszcze bardziej pognębić. Jak zauważa T. Hu-nek (2001) „w Polsce ostatnio byliśmy świadkami pożegnania, zapewne jako ostatni kraj w Europie, barwnej postaci chłopa z jego historią i etosem. Zapewne niedługo będziemy żegnać inną, równie ważną kategorię - gospodarstwo rolne”. Czy zatem, jeśli nie istnieje współcześnie „tradycyjna wieś”, można mówić o jej „ tradycyjnej kulturze ”? Czy jest uzasadnione wyodrębnianie pojęcia kultury tradycyjnej z kultury wsi jako takiej? Wielu autorów wyraża na ten temat poważne wątpliwości. Jak stwierdza Cz. Robotycki (1992), nie ma obecnie chłopskiej kultury tradycyjnej, przetrwały jedynie jej relikty.

Określenie czym jest obecnie kultura wsi jest bardzo istotne z punktu widzenia interpretacji autentyczności zjawisk kulturowych - czy też - oceny przydatności zasobów do stworzenia mogącego odnieść sukces produktu turystycznego. Tradycyjna kultura ludowa, czymkolwiek jest, stanowi bowiem w tym przypadku, zgodnie z koncepcją J. Altkoma (2000), rdzeń produktu turystycznego, a zatem podstawowe tworzywo, na bazie którego jest tworzona atrakcja.

Przytoczmy w pierwszej kolejności zaproponowaną przez L. Dyczewskiego (1993) definicję kultury lokalnej. Zgodnie z nią „[jest to] kultura określonej grupy ludzi zamieszkującej wyodrębnione terytorium. Zawiera ona elementy własne, powstałe na bazie wydarzeń i przeżyć mających miejsce tylko w tej grupie, oraz elementy zapożyczone, które bez zmian, lub zmodyfikowane zostały uznane za własne” (Dyczewski w: Kantor 2003; 28). Definicja ta obejmuje całość kultury, akcentując historyczny kontekst powstawania i akceptacji przez daną społeczność różnych motywów. Zauważmy, że zakłada ona włączenie w sferę lokalnej kultury również zapożyczeń. Problem ten jest niezwykle istotny zarówno z punktu widzenia uwarunkowań, jak i skutków rozwoju turystyki i będziemy do niego w niniejszej pracy wielokrotnie powracać.

Zastanówmy się, czym jest „kultura ludowa”. Na podstawie wcześniejszych rozważań możemy przypuszczać, że - podobnie jak „wieś tradycyjna” - będzie to wyłącznie nacechowany subiektywizmem twór świadomościowy. Istotnie, wielu badaczy potwierdza tę tezę. Twór ten ma jednak, podobnie jak „tradycyjna wieś”, bardzo określony, jakkolwiek daleki od rzeczywistości, zestaw cech decydujących o przypisywanej mu wartości.

Aby zilustrować to stwierdzenie, przywołajmy wyniki badań I. Bukraby-Ryl-skiej (2002), która przeanalizowała kilka wybranych pism z lat siedemdziesiątych pod kątem wizerunku kultury ludowej w przekazie o charakterze masowym. Autorka ta zauważyła, że kultura ludowa jest utożsamiana z tym, co