skanuj0095 (19)

98

JOANNA PRZYBYŚ

W przywołanym przykładzie koniakowskich koronczarek wyraźnie zarysował się charakterystyczny, opisywany przez I. Bukrabę-Rylską (1994) podział twórców ludowych na „tradycjonalistów” wiernych kontekstowi i „postępowców” skwapliwie akceptujących innowacyjne rozwiązania. Podobne różnice zdań można zaobserwować u odbiorców przekazu, zarówno badaczy jak turystów. Wartościując zjawiska zachodzące w kulturze, krytykując przyzwolenie na odchodzenie do historii wielu dawnych obyczajów czy tradycji należy pamiętać, że - jak zauważyli cytowani wcześniej R Kantor i L. Stomma - selekcja dziedzictwa jest naturalnym zjawiskiem. Jego adaptacja i modernizacja zachodzi na podstawie międzypokoleniowego systemu wartości, który również jest jego częścią. Jak pisze I. Bukraba-Rylska (2002), pod pojęciem elementów kultury ludowej należy zatem rozumieć raczej zestaw kategorii poznawczych i aksjologicznch, a nie odkurzany „folklor”. Poprowadzenie granicy pomiędzy wartościowanym dodatnio w powszechnej opinii „dawnym dziedzictwem”, a zjawiskami związanymi z kulturą współczesną nie jest możliwe w praktyce. Tymczasem, w przypadku turystyki kulturowej, zwłaszcza tej opartej na elementach dawnych, szeroko dyskutuje się nad kwestią autentyczności, nie tylko jako kategorii, ale też cechy decydującej o jakości waloru.

Obraz wsi, który znamy dzięki zewnętrznym relacjom, jest z natury rzeczy nieautentyczny. Co więcej, wizerunek, tworzony przez lokalną społeczność w celu przyciągnięcia zainteresowania z zewnątrz najczęściej powiela ten stereotyp i wzmaga jego siłę oddziaływania. Jednakże często zainteresowanie z zewnątrz pomaga przetrwać elementom kultury, których dotyczy. Współistnienie efektów negatywnych i pozytywnych rzutuje na różne postrzeganie przez badaczy kwestii autentyczności powstających na użytek przybyszy z zewnątrz „produktów kulturowych”.

L.K. Medina (2003), analizując problem autentyczności w turystyce kulturowej zauważa, że istnieją dwie szkoły badaczy. Jedna z nich, którą reprezentuje między innymi D. McCannell, uważa, że zmiany w kulturze odwiedzanych społeczności pod wpływem turystów prowadzą do utraty autentyczności (Do zjawisk nieautentycznych, jak zauważają K. Daugstad i współautorki (2006), zaliczane są na przykład parki tematyczne i odgrywanie dla turystów spektakli historycznych). Zdaniem reprezentantów drugiej szkoły (wśród nich znalazł się inny znany autor - E. Cohen) efekty tych zmian są autentycznym, nowym elementem kultury odwiedzanej społeczności. W ten sposób powstają nowe, znaczące konfiguracje, autentyczne dla uczestników danej kultury (Do podobnych wniosków dochodzą także D. Chhabra i współautorzy; 2003).