skanuj0097 (11)

198 AKSJOLOOIA EIY(/są

nych Lotze. Moorc. Schclcr. etyka chrześcijańska, z pewnymi zastr/c/c niami również Kant.

Po przeciwnej stronie znajdują się wszystkie kierunki, które głoszą pogląd, że w artości moralne mają charakter zmienny, odpowiednio do warun ków historycznych danej epoki czy poszczególnych jednostek Jest to za tern koncepcja relatywistyczna Przybiera ona dwojaką postać: bądź obiekty wistyc/ną, bądź też subicktywistyczną Do typowych przedstawicieli etyki relatywistycznej i obiektyw istyczncj należy przede wszystkim maik sizm i ewolucjomzm. natomiast spośród obrońców etyki relatywistycznej i subicktywistycznęj na wyszczególnienie zasługuje starożytny cpikurcizm. z now szy ch zaś kierunków utylitnryzm. naturalizm neopozytywistyczin cmoty w izm i cgzystencjalizm. reprezentow any przez subiektywizm i sytu acjom/m.

Sprecyzowanie stanowiska etyki chrześcijańskiej i podstawowej problematyki

Utożsamia się ono. jak się lego łatwo domyślić, z absolutną konccpcu wartości moralnych, a więc z ich obiektywną i na niezmiennych podst.i wach opartą interpretacją. Jest to wszakże sprawa zbyt skomplikowana aby można ją było wyrazić za pomocą jednej prostej formuły Chcąc prze prowadzić metodyczną analizę zagadnienia wartości moralnych, trzeb* wyodrębnić w nim różne aspekty i odpow iednio logicznie je uporządko wać. Etyka chrześcijańska szczególną wagę przywiązuje do trzech podsta wowych problemów. Ze względu na wieki całe ciągnącą się kontrowersję na pierwszym miejscu stawia zagadnienie istnienia obiektywnych i absolutny^ li wartości moralnych, następnie usiłuje wyjaśnić, jaka jest zasada konstytutywna tychże wartości konstytuująca właściwą im rzeczywistość aksjolo giczną Przy okazji zaś tego zagadnienia i w jego pow iązaniu / rozważania mi nad moralną specyfikacją aktu ludzkiego wyłania się przez autorów tonu stycznych mc dostrzegana problematyka t/w. konfliktu wartości. Zakon czcniem traktatu będzie rozdział poświęcony omówieniu roli. czyli zadania jakie wartości moralne spełniają w postępowaniu moralnym człowieka. Wskn zany porządek tych zagadnień wyznacza zarazem kolejność, w jakiej bęila omawiane.

ISTNIENIE OBIEKTYWNYCH I ABSOI.l 1 NYC H WARTOŚCI MORALNYC H

Uprowadzenie

Po wstępnym naszkicowaniu problematyki wartości moralnych, w zasadzie me angażującym jeszcze żadnego określonego stanow iska filozoficznego. przystąpić należy do rozpatrzenia tej problematyki z punktu widzenia etyki chrześcijańskiej w jej aksjologistyczncj, w niniejszej pracy reprezentowanej wersji Oznacza to przejście na teren już systemowo ukierunkowanych rozważań Ich pierwszym zadaniem jest uściślenie znaczenia występujących w nich terminów. Ale spełnienie tego zadania domaga się kilku przesłanek, możliwych do uzyskania drogą filozoficznej analizy' mającej za przedmiot przeżycie wartości moralnych. Przedstawia się ono bowiem jako scalona wewnętrznie struktura duchowa, wykazująca jednak znaczną różnorodność budowy. Chodzi o to, aby ustalić, które z. występujących w mej pierwJastków wyrażają istotną treść tego żjawiska i stać się mogą podstawą do uformowania odpowiednich pojęć.

f ilozoficzna analiza zjawiska wartości

.») Refleksja filozoficzna nad tym zjawiskiem dowodzi najpierw, ze na i« sto pełną rzeczywistość składają się szczególnie dwie podstawowe katc-. one elementów: jedne mają charakter racjonalno-wolitywny (czyli po--n.iwc/o-dążcniowy), dnigic natomiast - afektywny, emocjonalny, (inaczej > /udowy). W stosunku do wartości nie jesteśmy bowiem obojętni: ich intelektualne uśw iadomienie sobie idzie w parze z odpowiednim aktem probaty ze strony woli oraz doznaniami emocjonalnymi w postaci słabiej lub mocniej przeżywanych stanów duchowego zadowolenia czy też rado-i S/czcgólnic niektóre wartości, np. miłość, wywołują silny rezonans u. zuciowy i są przedmiotem specyficznego przeżycia potrzeby miłości jako w -trunku prawidłowego rozwoju duchowego osoby ludzkiej.