skanuj0102 (20)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona ■■■■■■■■■■■■■■■■■■HI' '

312

obcych wypierających taksony rodzime o podobnych preferencjach siedliskowych i pokarmowych.

Płazy    Płazy Amphibia. Na świecie żyje ok. 4,3 tys. gatunków, ale w krajowej faunie

płazy są grupą zwierząt reprezentowaną przez zaledwie 18 gatunków. Niestety obserwuje się spadek liczebności większości z nich, a na czerwoną listę trafiły już 4 gatunki. Do najbardziej zagrożonych, głównie z powodu utraty siedlisk, należą: traszka grzebieniasta, traszka karpacka i żaba zwinka. Wszystkie gatunki płazów pod-legają w Polsce ścisłej ochronie.

Gady Gady Reptilia są liczniejszą gromadą niż płazy, reprezentowaną przez 7,8 tys. gatunków, z których w Polsce występuje prawdopodobnie tylko osiem, ponieważ ostatnie stanowisko jaszczurki zielonej na Śląsku Cieszyńskim zniszczono ponad 20 lat temu. Są jednak nadzieje na migrację osobników populacji tego gatunku z Czech i Słowacji, a także na znalezienie jaszczurki zielonej na obszarach ksero-termicznych w okolicach Głogowa lub Nowej Soli (Chudzicka i Skibińska 2003). Liczebność populacji pozostałych gatunków wyraźnie zmniejsza się mimo wysiłków podejmowanych w sprawie ich czynnej ochrony.

Czynników zagrażających gadom jest wiele. Niektóre gady, szczególnie węże, były świadomie niszczone przez człowieka, jednak większość tych zwierząt ginie z powodu utraty lub degradacji siedlisk. W ostatnich latach pojawiło się także nowe zagrożenie, polegające na wypuszczaniu na wolność masowo nabywanych gatunków obcego pochodzenia, zwłaszcza żółwi, węży i jaszczurek. Na czerwonej liście znajdują się obecnie cztery gatunki gidów, a do najbardziej zagrożonych oprócz jaszczurki zielonej należą: wąż eskulapa, żółw błotny i gniewosz (Berger 2002). Wszystkie gatunki gadów podlegają w Polsce ścisłej ochronie.

Ptaki Ptaki Aves są najliczniejszą gromadą kręgowców, od dawna chronioną skuteczniej niż inne grupy zwierząt i bardzo dobrze zbadaną. Na liście rodzimej fauny widnieje 436 gatunków ptaków, wśród których 227 należy do gniazdujących — 176 regularnie i na znacznym obszarze kraju (Tomiałojć i Stawarczyk 2003). Najwięcej gatunków należy do wróblowych (166), siewkowych (94), blaszko-dziobych (43), a także szponiastych, potocznie zwanych drapieżnymi, oraz brodzących i nurów (po 37 gatunków). Przez jeden lub kilka gatunków reprezentowane są dudkowate (dudek), kraskowe (w tym żołna i kraska) oraz ptaki grzebiące. Poza tym ok. 40 gatunków ptaków stacjonuje na obszarze Polski w trakcie sezonowych wędrówek lub na zimowiskach, a 142 gatunki pojawiają się nieregularnie.

W ciągu minionego półwiecza wyginęło na terenie naszego kraju kilka gatunków, m.in. bielik wschodni, wróbel skalny, drop i orłosęp. Z kolei cztery gatunki introdukowane lub zawleczone przez człowieka zadomowiły się w Polsce i utworzyły samodzielnie żyjące populacje: bernikla kanadyjska, mandarynka, bażant i gołąb miejski. Około 1/4 rodzimych gatunków występuje w Polsce na granicy zasięgu (Głowaciński i in. 1980). Do wyjątkowo cennych składników rodzimej awifauny