skanuj0115 (11)

Gwint metryczny. Podstawowym gwintem o zarysie trójkątnym jest gwint metryczny (rys. 6Aa), znormalizowany w PN-83/M-02013 — dla średnic l-t-600 mm oraz w PN-74/M-02012 — dla 0,25-^0,9 mm. Gwint metryczny jest stosowany głównie w połączeniach spoczynkowych. Do jego zalet zalicza się dużą wytrzymałość ze względu na duży kąt gwintu (a = 60°), samohamowność, małą wrażliwość na niedokładność wykonania itp. Cechy te decydują o powszechnym ich zastosowaniu. Wadą gwintu metrycznego jest niedokładne osiowanie, będące wadą prawie wszystkich gwintów walcowych (naciętych na walcu), oraz niska sprawność.

Zastosowanie gwintów metrycznych drobnozwojnych wynika z omówionych już cech gwintów drobnych. Przy zwiększonej dokładności ich wykonania uzyskuje się zwiększoną szczelność połączenia, zmniejszenie szkodliwego działania karbu itp.

W przypadkach stosowania gwintów metrycznych w mechanizmach pomiarowych (śruby mikrometryczne, nastawcze itd.) wykonuje się je wg normy PN-78/M-02015, obejmującej gwinty metryczne do przyrządów precyzyjnych. Znormalizowane są również gwinty metryczne do pasowań ciasnych (PN-88/M-02115) oraz do wyrobów z tworzyw sztucznych (PN--81/M-02116).

Gwinty trapezowe. Gwinty trapezowe dzieli się na: metryczne ISO (PN-ISO 2901:1995, rys. 6Ab) oraz niesymetryczne (PN-88/M-02019, rys. 6.4c). Wśród nich rozróżnia się gwinty drobne (drobnozwojne), zwykłe (uprzywilejowane) i grube (grubozwojne). Ze względu na stosowanie różnych skoków przy tej samej średnicy gwintu w oznaczeniach zawsze podaje się skok gwintu.

Gwinty trapezowe są stosowane przeważnie w połączeniach ruchowych (mechanizmach śrubowych); charakteryzują się one wysoką wytrzymałością oraz dość wysoką sprawnością.

W połączeniach niesamohamownych stosuje się gwinty wielokrotne, których sprawność (w porównaniu z gwintami jednokrotnymi) jest znacznie większa.

Gwinty trapezowe metryczne ISO stosuje się najczęściej przy przenoszeniu dużych obciążeń w obu kierunkach (np. w śrubach pociągowych obrabiarek) oraz przy obciążeniach jednokierunkowych i małych prędkościach ruchu (np. w śrubach podnośników, wrzecion zaworów itd.). Dodatkową zaletą jest możliwość regulacji i kasowania luzów poosiowych za pomocą nakrętek dwudzielnych.

Gwinty trapezowe niesymetryczne charakteryzują się największą wytrzymałością. Gwinty te mogą pracować tylko przy jednym kierunku obciążeń; powierzchnie robocze są pochylone pod kątem a_r = 3°, natomiast luz poosiowy jest zachowany między powierzchniami pomocniczymi, nachylonymi pod kątem a_p = 30°. Stosowane są do przenoszenia dużych obciążeń przy większych prędkościach ruchu, m. in. w prasach śrubowych.

Gwinty trapezowe niesymetryczne o kącie pomocniczym a_p = 45° (PN--87/M-02027) stosuje się w połączeniach, w których niezbędne jest zwiększenie

116