Z porównania wzorów 15.5 i 15.6 wynika, że hamulec ten nie nadaje się do pracy przy zmianach kierunku ruchu obrotowego bębna, ponieważ należałoby wówczas regulować wartość siły F (jest ona różna w obu przypadkach).
Jeśli kierunek ruchu obrotowego ma być stały, stosuje się układ dźwigni hamulca podany na rys. 15.2a, ponieważ w tym przypadku do zahamowania bębna wystarczy mniejsza siła F.
Jeśli kierunek ruchu obrotowego bębna ma być zmienny, można stosować konstrukcję dźwigni według rys. 15.26. Wygięcie dźwigni w ten sposób, aby jej punkt obrotu 0 leżał na linii działania siły tarcia T powoduje, że ramię tej siły e = 0 i wobec tego iloczyn e ■ /,i = 0.
Wartość siły F koniecznej do zahamowania bębna wyniesie wówczas
(15.7)
a 2 Mt • a l D- ix-1
zatem nie zależy ona w tym przypadku do kierunku ruchu obrotowego.
Taki sam rezultat otrzymuje się bez wygięcia dźwigni, jeżeli klocek hamulcowy zostanie umocowany na dźwigni przegubowo na jednym sworzniu, umieszczonym na linii działania siły F„ (rys. 15.2c). W tym przypadku siłę nacisku F„ można rozpatrywać jako działającą na sworzeń. Wprowadzając umownie w osi sworznia zerowy układ sił T, otrzymujemy siłę T działającą na sworzeń wzdłuż osi dźwigni oraz moment od pary sił T (oznaczonych na rys. 15.2c dwiema kreskami). Moment ten dąży do obrócenia klocka i nie wpływa na obliczenia dźwigni. Przy tej konstrukcji hamulca wartość siły F oblicza wg wzoru 15.7.
Wymiary klocka oblicza się na podstawie warunku na naciski powierzchni owe
(15.8)
F* ^ p=—b^
w którym:
t — długość klocka (mierzona po cięciwie luku),
6 — szerokość klocka,
k0 — dopuszczalne naciski jednostkowe — wg tabl. 14.2.
Wartości średnicy bębna hamulcowego D i szerokości klocka b zakłada się konstrukcyjnie. Najczęściej przyjmuje się: D = 120 mm i b = 40 mm, analogicznie 160-50, 200-65, 250-80, 320-100, 400-125, 500-160, 630 — 200, 710 — 220 oraz D = 800 mm i 6 = 250 mm. Szerokość bębna przyjmuje się większą od szerokości klocka najczęściej o 10 mm. Jeden klocek powinien stykać się z bębnem hamulcowym na długości / = (0,52-h 0,78)7), co odpowiada kątowi pokrycia (p = 60-^90°.
395