skanuj045c

Zasada indywidualizacji i zespolowości

Środowisko osób dorosłych jest bardziej zróżnicowane niż grupy młodzieżowe pod wieloma względami, przede wszystkim: wieku, doświadczeń, celów kształcenia. W związku z tym proces kształcenia musi być w ich przypadku bardziej zindywidualizowany, by właściwie reagować na potrzeby i możliwości uczących się. Jednocześnie należy wspierać zasadę zespołowości kształcenia, która pozwala na zdobywanie oprócz kwalifikacji twardych, także kwalifikacji miękkich, takich jak: umiejętność współdziałania, odpowiedzialność za wykonanie przydzielonego zadania, zdolności negocjacyjne, rozwiązywanie nieprzewidzianych problemów, wzajemne uczenie się. Praca zespołowa łączy się ściśle z indywidualizacją kiedy dobieramy wykonawców do określonych zadań.

W procesie kształcenia dorosłych w znacznie większym stopniu niż w środowisku młodzieży występuje potrzeba poradnictwa, konsultacji, zajęć uzupełnia-jąco-korekcyjnych lub innych form wspomagających skuteczność nauczania.

Zasada trwałości wiedzy

Zasada ta wskazuje na konieczność podejmowania i stosowania przez nauczyciela licznych zabiegów dydaktycznych, aby uczniowi ułatwić trwałe zapamiętywanie poznanych treści i umiejętności. W tym miejscu warto odwołać się do zaleceń wynikających z badań nad zapamiętywaniem:

•    prosta struktura myśli, tj. trzymanie się przewodniej myśli i jej rozwijanie w różnych kierunkach,

•    przejrzystość i konkretność treści,

•    odwoływanie się do doświadczeń i praktycznej działalności,

•    wielokrotne powracanie do głównych tez zajęć.

Z punktu widzenia dydaktyki efekty kształcenia wzmacniają następujące zabiegi: wzbudzenie zainteresowania uczniów, ich aktywny udział, ćwiczenia utrwalające, częstotliwość powtórzeń zgodna z krzywą uczenia się, łączenie treści w logiczną całość, wdrażanie do weryfikacji poznanych praw, zasad, reguł, systematyczna kontrola.

Zasada ustawiczności kształcenia

Zasada ta wskazuje na całożyciowy charakter edukacji - od dzieciństwa po starość, co oznacza, że obejmuje ona także cały system oświaty. Taka edukacja służy aktualizacji wiedzy, podnoszeniu kwalifikacji, nadążaniu za rozwojem nauki i techniki, a przede wszystkim zapewnia możliwość stałego rozwoju i wzbogacania osobowości. Oświata realizowana wg tej zasady powinna być: demokratyczna (dostępna dla wszystkich), otwarta (na innowacje), pluralistyczna (różne podmioty organizujące oświatę, formy, programy). Proces kształcenia obok zadań poznawczych powinien realizować także zadania motywacyjne, rozbudzać potrzebę dalszego uczenia się, rozwijać zainteresowania, wdrażać do samokształcenia.

2. Zasady kształcenia dorosłych w modelu humanistycznym

W humanistycznym modelu głównym zadaniem edukacji jest zaspokajanie potrzeb poznawczych ludzi dorosłych, czemu powinien sprostać andragog, stwarzając właściwe warunki uczenia się. Towarzyszą im określone zasady nauczania, które znajdują swoje szczególne zastosowanie w edukacji pozaformalnej (pozaszkolnej).

Tabela 8: Warunki uczenia się i zasady nauczania dorosłych

Warunki uczenia się	Zasady nauczania
Słuchacze odczuwają potrzebę uczenia się	1.    Nauczyciel ujawnia uczącym się nowe możliwości samorealizacji. 2.    Nauczyciel pomaga każdemu sprecyzować jego aspiracje w zakresie optymalizacji działania. 3.    Nauczyciel pomaga każdemu ustalić poziom rozbieżności pomiędzy jego aspiracjami a aktualnym poziomem sprawności. 4.    Nauczyciel'" pomaga zidentyfikować problemy życiowe, których doświadczają z tytułu deficytu w zakresie sprawności.
Środowisko edukacyjne charakteryzowane poprzez komfort fizyczny, szacunek i wzajemne zaufanie, wzajemną samopomoc, wolność wypowiedzi i akceptację różnic.	5.    Nauczyciel tworzy warunki komfortu fizycznego (meble, temperatura, wentylacja, oświetlenie, wystrój wnętrza). 6.    Nauczyciel akceptuje każdego jako osobę wartościową i szanuje jego przekonania i uczucia. 7.    Nauczyciel dąży do budowania stosunków wzajemnego zaufania i samopomocy miedzy uczącymi się poprzez stymulowanie kooperacji i przeciwdziałanie rywalizacji. 8.    Nauczyciel ujawnia swoje emocje i wnosi swój wkład w proces wspólnych poszukiwań.

107