35795 P1120587 resize

842 JAN DĄBROWSKI

grobach nie zawierających szczątków osób dorosłych Jest na obu tych stanowiskach niemal identyczny. W Moravlćnnach (pn. Czechy) jeden z takich grobów zawierał szczątki aż czworga dzieci. Na obu tych stanowiskach występują również groby zbiorowe, zawierające kości dwojga osobników dorosłych, występowanie więc takichże grobów dziecięcych świadczy o identycznym traktowaniu zmarłych bez względu na wiek. Brak też danych o wyraźnie uboższym wyposażaniu grobów dziecięcych. Dodać tu także należy, iż birytualne cmentarzysko w Przeczycach, paw. Zawiercie, dostarcza przekonywających danych przeciwko tezie o szybszym niszczeniu pochówków dziecięcych — odsetek bowiem grobów osobników grup wieku infans I i II wynosi 41,6% ogółu grobów .szkie-

Tabcla I. Występowanie pochówków dziecięcych na cmentarzyskach kultury

łużyckiej

s 1	Ilość osobników określonych antropolo gicznie	Ilość dzieci			Ilość dzieci W odrębnych grobach
		limba		osobników	liczba	•f. osobników dziecięcych
Mora vi tany	971		801	40.2	364	98
Przeczy ce	682		185	29.2	178	98.9
Trzęsówfca	101		51	50.4	49	96
Myślibórz	»9		84	84.2	27	*9,4
Danków	88		23	29.9	22	95.6
Ostrołęka	70		82	45.7	29	90.6
Chorula	06		17	25.7	15	88.2
Csti nJL-Strckov II	66		28	42.4	25	89.2
Częstochowa-Raków	64		12	18,7	5	41.6
Mokrzy szów	55		10	18.1	9	90
Bierna tki	52		15	28.8	15	100
Zbrojewsko	42		15	86,7	18	86.0
Zicmięcice	40		8	20	7	87.6
Czarnowąsy	86		19	62,7	18	94.7
Opatovicć ni.	80		15	50	18	86.6
Zawady	27		0	88,8	7	77,7
Warszawa-Miecheszyn	27		8	29,6	1	12.5
KGckcisdorf	10		6	81,5	8	60
ZlroviCó	18		4	22.2	8	75
Kraszewo	17		8	47	6	62,5
Hradisko u Kromtfife	16		7	43.7	7	100
Razem	| 2581		897	—	800	—- ...
Odsetek ogółu				86.4 |		89,1

czcm kultury łużycki*), Wrocław—Warszawa—Kraków 1069, i. 68 I n. Dotyczy to takie cmentarzyska w Opatovicach ni*, gdzie ujęto łącznio materiały łużyckie

I śląsko-platenickie.

PROBLEMATYKA STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH

343

Jetowych, a tylko 22,1% grobów ciałopalnych. Można tedy przyjąć źe analiza antropologiczna wychwyciła tu szczątki dzieci z błędem nie większym, niż przy innych kategoriach wieku, a więc uznać całość omawianych proporcji na cmentarzyskach za wiarygodne.

Pozostałe dziewiętnaście stanowisk, uwzględnionych na tabeli 1, reprezentuj e mniejszą część materiału** i wykazuje dane nieco bardziej zróżnicowane. Procent dzieci waha się od 13,7 do 52,7, a odsetek dzieci pochowanych w grobach samodzielnych tylko na dwóch cmentarzyskach jest niższy od 50%, zaś również na dwóch wynosi 100%. Wahania te mogą być bądź wynikiem zbyt małej ilości pochodzących z owych stanowisk danych, bądź też wskazywać na jakieś cechy regionalne. Ten drugi wypadek zapewne ma miejsce w odniesieniu do cmentarzyska w War-

» Literatura źródłowa to: K. Moskwa, PólwAużyckle cmentarzysko w Trze-sówce, pow. Kolbuszowa, „Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1007", Rzeszów 1971, s. 91; A. Wiercińska, Analiza antropologiczna ludzkich szczątków kostnych 2 grobów ciałopalnych w Myśliborzii, pow. Opoczno, „Wiadomości Archeologiczne", XXX: 1964, passim; A. Malinowski. Badania pochówków ciałopalnych z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Dankowie, pow. Kłobuck, „Materiały Archeologiczne", VII: 1966, passim; A. Wiercińska, Analiza antropologiczna ludzkich szczątków kostnych z cmentarzyska ciałopalnego w Ostrołęce, pow. Grójec, „Wiadomości Archeologiczne*’, XXXIV; 1966, passim; G. Gra 11 a, Próba analizy płci i wieku na podstawie szczątków kostnych z łużyckich grobów ciałopalnych na Śląsku, „Prace i Materiały Antropologiczne",

71: 1965, passim (dotyczy cmentarzysk z Choruli i ZJemfęcic); J. Chochoł, Aa-tropologicky nabór Udskych iarotrfch pozdstatku z lużtckych pohftbiś o Orti nad Labom — Stfekooe 1/, a t ź&oticich, okres Cheb, [w:] E Piesi, LużkkŁ kultura v seułrozdpadnlch Cechach, Praba 1961, s. 193 i a; Z Kapie a, Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt Cl w Częstochowie- Rakowie, „Rocznik Muzeum w Częstochowie", I: 1965. passim;

K. Moskwa, Łużyckie cmentarzysko ciałopalne na stanowisku l w Mokrzysso-icle, pow. Tarnobrzeg, „Wiadomości Archeologiczne", XXX: 1964, s, 344: A. Malinowski i A. Jóiwiak-Malinowska, Badania pochówków ciałopalnych z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Biernatkach, pow. Śrem, „Fonte* Archaeolofici Posnanicnses", XIV; 1963. passim; A. Malinowski. Pochówki ciałopalne z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Zbrojewsku, pow. Kłobuck, .Materiały Archeologiczne", VIII: 1967, passim; B, Miszklewlcz, Analiza antropologiczna grobów ciałopalnych z miejscowości Czanowąsy, pow. Opole, „Wiadomośći Archeologiczne”, XXXII; 1966, passim; J. Chochoł, Ptedbłżuy antropo-logicky rozbor Żórovych pozóstatkU z lużickłho a slezskoplatłnickeho pohfebdtł t Opatodeh n.L., „Pamitky Archcołoglckó", LIII: 1963, passim; J. M lik lewic z, Wynikł prac wykopaliskowych prowadzonych w 1960 r. w miejscowości Zawady, pow. Grójec, „Wiadomości Archeologiczne", XXIX: 1963, tabela nu & 61;

R. Miklaszewska - Balcer. Cmentarzysko kultury łużyckiej w Warszawie--Miedzeszynie, „Wiadomości Archeologiczne". XXX: 1964, s. 369 I n.; & Kramer, Untersuchungen auf einem Lauiitzer Craberfeld rt Riiekersdorf, Kr. FinsterwaUe,

„Ver(tffentiichungfn des Museums lOr Ur- und Fróhgaschkhte Potsdam". 1 1963, «. 8 i n, J. Miśklewicz, Cmentarzysko kultury łużyckiej z miejscowości Kra-