skanuj0007

irosłych (fragmenty)

- 1053 —

5 marca Umiera w Moskwie* Józef Stalin.

-1054 -

7 grudnia '/miąjo zlikwidowano MBP. bezpośrednio odpowiedzialne za icrror iv Polsce. Jest to początek zmian politycznych w Polsce.

--1956 - -

25 lutego Na XX zjeździć Kl^r/.H Nikita Chruszczów występuje z tajnym referatom O kulcie jednostki i jego następstwach. Referat jol rozprawą ze stalinizmem. 20 marca Na VI Plenum Komitetu Centralnego PZPR zostaje ujawniony rozłam w partii.

28 czerwca Strajk robotników w Poznaniu. Władza wysyła przeciwko manifestującym czołgi. Są ranni i zabici (według oficjalnyeh danych zginęło 75 osób). 20 października Na MII Plenum KC PZPR Władysław Gomułka, jeden / przywódców dawnej PPR. wcześniej odsunięty od władzy pr/rz Bieruta i więziony. zostaje wybrany na I sekretarza KC PZPR- Krytykuje kult jednostki, wzywa do demokratyzacji i bierze odpowiedzialni rU za tragedię poznańską. Jako przeciwnik Bieruta cieszy się dużym poparciem społecznym.

_    I    _

Odwilż

I przez pomyłki* <k> innego autobusu, f zwykle, wracali z pracy, ci nieznana.

b. nie jesteś już Świętokrzyską, fcahry. księgamk? i uczntacy?

r-

Mb.

bpactrowej kamienicy

□SU.

ryku

pnicy.

srebrzą się od wspomnieli, r do domu.

■pytać, gdzie jestem.

bilem w dzledrtsiwie do apteki?

ta,

jy poszedł po lekaisiwo pestu latach.

te byłeś, be byłeś. t> jak mysz.

Zek wagonami jad:} byczarować miasto, nowe Kldorado, zbieraną hałastr;} pch, barakach, hotelach,

I >’>' błotnistych ulicach: jskundlona ambic|a,

- krzyżyk z Częstochowy, jasieczek puchowy, ambii na dziewki, kod miedzy wyrwana, b i wpół obłąkana, bh. śpiewająca śpiewki, e z mroków średniowiecza , Polska nieczłowiecza.

| grudniowe wieczory...

3. cci na zwieszonym sznurze kami po murze, t- 'Wieckie klasztory,

Okres przemian w Związku Radzieckim po śmierci Stalina w 1953 r. powszechnie określano mianem odwilży (od tytułu antystalinowskiej powieści rosyjskiego pisarza llji Erenburga). Odwilżą nazywano także stopniową liberalizację życia w Polsce. Już w 1955 r. pojawiły się pierwsze utwory przełamujące poetykę realizmu socjalistycznego. Porzucając propagandowy schemat niedawni .inżynierowie dusz" na powrót stawali się pisarzami. Opowiadania Jerzego Andrzejewskiego (1909-1983) z tomu Zloty lis (1955) czy Matka Królów (1957) Kazimierza Brandysa (1916-2000) zostaną zaliczone do tzw. literatury obrachunkowej, przynosiły bowiem nowy - realistyczny i paraboliczny - opis rzeczywistości Polski lat 50. Utwory te byty także próbą zrehabilitowania się za zaangażowanie autorów w stalinizm. Przcłomowo dla literatury polskiej staty się wydarzenia z października 1956 r. Od ogłoszenia w studenckim tygodniku „Po prostu" artykułu Polski Październik nazwa tego miesiąca stała się synonimem początku demokratyzacji kultury.

Literatura dla dorosłych

Pierwszy utwór poetycki, który zdecydowanie zrywał z doktryną socrealistyczną, —~ nosił znamienny tytuł Poemat dla dorosłych. Adam Ważyk - sam niedawny soc- ** realista - szydził w nim: „Przywoływali na , pomoc literaturęypięcioletnią smarkulę./ którą trzeba wychowywać Atóra powinna - "z. wychowywać". W Poemacie dla dorosłych wizja świata ze szkolnej czytanki kłóci się ~ z gorzką prawdą o codzienności w PRL.

135

7. Literatura i komunizm