skrawa para

5. SKRAWALNOŚĆ MATERIAŁÓW 153

Wskaźniki skrawalności

^cT

(podstawowe)

Ra, Rz

^L

'cTwzore

WB

(zastępcze)

(pomocnicze)

te

*ci

Skład

chemiczny

Struktura

metalo

graficzna

Temperatura

skrawania

Rodzaj i kształt wiórów

Rys. 6.20. Umowny podział wskaźników skrawalności materiałów [15J

Do trwałościowych wskaźników skrawalności zaliczyć można:

□    okres trwałości ostrza T,

□    względny wskaźnik skrawalności wyrażony stosunkiem okresowej prędkości skrawania materiału ocenianego do okresowej prędkości dla materiału wzorcowego (np. stali C55: R_m = 650 MPa, HB = 180)

*skr =

v_cr

^vcT wzorc

lub A^skr =

Vcr

100%

V_CT

wzorc

(6.13)

□ intensywność zużywania się ostrza wyrażoną przez pochodną starcia względem czasu (tangens kąta nachylenia stycznej do krzywej zużycia).

Na okres trwałości ostrza, jak i na stan geometryczny powierzchni, bardzo istotnie wpływają: skład chemiczny, struktura metalograficzna, a w rezultacie właściwości mechaniczne i cieplne materiału obrabianego. Dlatego w praktyce (częściej niż podstawowe i zastępcze) do oceny skrawalności są stosowane wskaźniki pomocnicze. Ze wzrostem R_m> HB, A$ rośnie siła właściwa skrawania k_e\, a zatem skrawal-ność trwałościowa pogarsza się; w tym samym kierunku działa też spadek współczynnika przewodności cieplnej materiału.

Dodatkowym, często ważnym wskaźnikiem skrawalności materiału jest postać i kształt wiórów. Niekorzystne są długie wióry wstęgowe; łatwe do usuwania są wióry w krótkich odcinkach lub odpryskowe.

SKRAWALNOŚĆ STALI I ŻELIW

Zacznijmy omawianie skrawalności od najczęściej stosowanych materiałów konstrukcyjnych, jakimi są stale. W tablicy 6.5 zestawiono podstawowe właściwości mechaniczne składników strukturalnych stali węglowych.

Ferryt (żelazo-a, roztwór stały węgla w żelazie) ma małą twardość i wytrzymałość, jest przy tym bardzo plastyczny. Podczas obróbki stali niskowęglowych (C < 0,25%) trudno jest otrzymać małą chropowatość powierzchni, pozostają wy-pływki na krawędziach przedmiotu (tzw. grat), powstaje trudny do usuwania wiór wstęgowy. Przy toczeniu można wprawdzie wyjść poza zakres dużych chropowatości, stosując odpowiednio wysokie prędkości skrawania (v_c = 100-5-300 m/min, a nawet