skrypt 32

Skrypt

-33-

17. Główni przedstawiciele lit. polemicznej i problematyka ich dzieł.

Po upadku Rusi Kijowskiej (XIII w.) rozwój literatury został zahamowany; pogłosy wcześniejszej tradycji kijowskiej są widoczne jedynie w „Patryku kijowsko-peczerskim” i „Latopisie halicko-wołyńskim”.

Odrodzenie piśmiennictwa ukraińskiego było związane z unią brzeską (1596); powstała wtedy literatura religijno-polemiczna.

Obrońcami prawosławia byli: I. Wy szewski, S. Zyzań, M. Smartycki, Z. Kopystenski. natomiast obrońcami unii H. Pociej, C. Terlecki oraz Rahaza.

Głównymi ośrodkami myśli naukowej, teologicznej, filozoficznej oraz życia literackiego stały się szkoły brackie ( Kijów, Lwów, Ostróg. Zabłudów) i Kolegium (1632), a następnie Akademia Kijowsko-Mohylańska, dzięki której dokonano zmiany orientacji literatury kulturowej z grecko-bizantyjskicj na zachodnią, zwłaszcza łacińsko-polską.

0

Literatura polemiczna

Jej początki sięgają okresu jeszcze sprzed Unii Brzeskiej; czas kon. XVI; XV; pocz. XVIII w.

Pokazywała i prezentowała różne opcje religijne związane z unią. Polemika była czasem bardzo ostra i mało merytoryczna; często chodziło jedynie o wyładowanie emocji.

Początek polemiki to 1577 r. i traktat Piotra Skargi „O jedności Kościoła Bożego pod jednym Pasterzem”. Zarzuty ks. Piotra Skargi:

-    brak wykształconego kleru prawosławnego, niższość prawosławia wobec katolików,

(Kolegium Wileńskie)

-    pochwała unii. Skarga uważał, że Unia spowoduje likwidację napięć między wyznawcami prawosławia a katolikami.

-    pomoże wykorzenić heretyzm ( w domyśle: protestantów),

-    likwidacja napięć w RP;jej wzmacnianie,

-    podział wiary na prawdziwą, tj. katolicką, oraz fałszywą, czyli na prawosławną.

1586    r. Benedykt Herbst; z utw. „Wiary Kościoła rzymskiego wywody i greckiego niedowiarstwa historia”;

-    apologetyczna historia katolicyzmu.

1587    r. - H. Dmotrycki odpiera zarzuty wydanym w Ostrogu „Kluczem królestwa niebieskiego”;

-    historia papiestwa; papież jako antychryst (protestant) => władza papieża nazwana zostaje „przedpieklem”,

-    pochwała „statecznej” wiary prawosławnej,

-    obrona starego kalendarza,

-    obrona przed Jezuitami.

Adam Hipacy Pociej; obrońca papieża, jeden z założycieli cerkwi unickiej; od 1600 metropolita.

1595 r. „Unia albo wykład przed niej szych artykułów' za odnów”,