skrypt015 (3)

28 Laboratorium Pods taw Elektrotechniki 1

4.1. Oporniki

Oporniki służą do regulacji prądu lub napięcia i są wykonywane najczęściej z drutu oporowego nawiniętego na ceramiczny cylinder. Oporniki takie bywają pojedyncze lub podwójne. Oporniki pojedyncze wyposażone są w trzy zaciski, dwa z nich połączone są z końcami drutu oporowego a trzeci z suwakiem przesuwanym wzdłuż opornika.

Oporniki z trzcina zaciskami mogą być włączone szeregowo do obwodu lub też mogą spełniać rolę dzielników napięcia, nazywane wówczas potencjometrami. Układy szeregowego i potencjometrycznego połączenia opornika pokazano na rys. 17,

t

zasilanie

U,

U_a

odbiór

_I_

Rys. 17. Łączenie oporników suwakowych: a) szeregowe, b) potencjo metryczne.

Poza rezystancją opornika ważna jest jego obciążalność (dopuszczalny prąd), którą trzeba uwzględniać przy doborze opornika do układu. Dla większych prądów są stosowane w laboratoriach oporniki wodne.

Opornik wodny składa się ze zbiornika zawierającego wodny roztwór soli kuchennej lub sody, w którym zanurzone są płyty metalowe. Zmieniając głębokość zanurzenia płyt można regulować rezystancję opornika. Oporniki wodne buduje się jako 3-plytowe (do prądu trójfazowego) bądź 2-piytowe (prąd stały i jednofazowy).

4.2. Autoransformatory

Do regulacji napięcia w obwodach prądu przemiennego stosuje się transformatory regulacyjne i autotransformatory, W transfomia torach regulacyjnych powierzchnia zewnętrzna uzwojenia wtórnego, umieszczonego zawsze w warstwie górnej, jest oczyszczona z izolacji i po niej jest przesuwany styk węglowy. Wartość napięcia U2 (rys. 18) zależy od położenia styku.

Transformator regulacyjny zapewnia elektryczne oddzielenie (odizolowanie) odbioru od zasilania. Autotransformatory używane w laboratorium mają

Podstawowe wiadomości o miernikach i sprzęcie laboratoryjnym

najczęściej rdzeń pierścieniowy, na którym nawinięte jest jedno uzwojenie, tworzące jedną warstwę z usuniętą izolacją po stronie zewnętrznej, Przez pokręcanie pokrętłem zmieniamy położenie ruchomego styku na uzwojeniu, uzyskując regulację napięcia U2 (rys, 19) od 0 do wartości nieco większej od napięcia Uj.

U

Rys.l 8. Transformator regulacyjny.

.0

Rys. 19. Autotransformator regulacyjny.

5. Pomiary podstawowych wielkości elektrycznych 5.1. Pomiar napięcia

Napięcia stale i sinusoidalnie zmienne w granicach od irnV do 1000V mierzymy za pomocą woltomierzy. Woltomierz przyłączamy równolegle do obiektu (dwójnika), którego napięcie chcemy zmierzyć (rys.20).

Q-

Rys.20. Pomiar napięcia. Uj - napięcie źródła, U2 - napięcie na odbiorniku R2.