skanuj0008

WYKŁAD 9.

Główne systemy kontrolujące czynności ruchowe ŁUK ODRUCHOWY

Droga, którą przebywa impuls nerwowy od receptora do efektom. Składa się z:

-    receptora,

-    drogi doprowadzającej impuls do ośrodka,

-    ośrodka,

•    drogi przewodzącej impulsy z ośrodka do efektora,

•    efektora(narządu wykonawczego).

DROGA AFERENTNA

To droga przenoszenia impulsów nerwowych z obwodu (organów zmyshi) do lub w kierunku ośrodkowego układu nerwowego. Drogi aferentne są drogami nerwowymi przewodzącymi informację od receptorów do ośrodkowego układu nerwowego.

DROGA EFERENTNA

To droga przewodzenia impulsów nerwowych z ośrodkowego układu nerwowego na zewnątrz, do peryferii (mięśni, gruczołów), Eferentne neurony oraz eferentne drogi nerwowe przenoszą informację do efektorów i są ogólnie nazywane neuronami lub szlakami mchowymi.

MOTONEURONY (HAMOWANIE MIĘŚNI PRZEZ INTERNEURONY)

Unerwiają mięśnie kończyn i tułowia. Skupione są w ośrodkach ruchowych w rdzeniu kręgowym i w pniu mózgu. W ośrodkach ruchowych występują trzy rodzaje neuronów: alfa, gamma, beta. Motoneurony alfo są właściwymi neuronami mchowymi, tworzą jednostki mchowe, motoneurony gama unerwiają włókna mięśniowe, motoneurony beta unerwiają zarówno właściwe włókna mięśniowe jak włókna śród wrzecionowe.

Oprócz motoneuronów w ośrodkach mchowych są intemeurony - tu należą komórki Renshawa, które są pobudzane przez motoneurony alfa - hamują natomiast te same, a także inne znajdujące się w sąsiedztwie motoneurony alfa. Hamowanie to zapobiega nadmiernemu pobudzaniu mięśnia.

EFEKTOR

To narząd wykonawczy organizmu żywego wykonujący lub zmieniający swoją czynność pod wpływem pobudzeń nerwowych (końcowa część łuku odruchowego).

Są nimi mięśnie: szkieletowe, mięśnie gładkie (układ mięśniowy) i gruczoły.

ODRUCHY RDZENIOWE

Test to odruch, w którym luk odruchowy przebiega przez rdzeń kręgowy.

ODRUCH NA ROZCIĄGANIE (miotatyczny)

Jest to odruch monosynaptyczny, w którym skurcz mięśni występuje wskutek uprzedniego ich rozciągnięcia. Kontrolują one długość mięśnia na drodze ujemnego sprzężenia zwrotnego. Utrzymuje stałą długość mięśnia w odpowiedzi na działanie sił zewnętrznych próbujących ją zmienić. Może być wywołany w każdym mięśniu szkieletowym na skutek puknięcia danego mięśnia lub jego ścięgna. Spowodowane w S«s sposób rozciągnięcie mięśnia wywołuje jego skurcz. Przyk¹ idem jest odruch kolanowy.

PRĄŻKOWIE

Hamuje zewnętrzną i wewnętrzną część gałki bladej za pośrednictwem neuronów wykorzystujących jako przekaźnik kwas gamma - masłowy. Tworzą je jądro ogoniaste i skorupa. Przez prążkowie przebiega informacja idąca z kory mózgowej do jąder podstawnych.

GAŁKA BLADA (patrz wykład 5)

JĄDRO OGONIASTE

To podobna do ogona masa podkorowej materii szarej. Jeden ze składników jąder podstawnych. Struktura ta zaangażowana jest w kontrolę ruchów dowolnych w jej aspekcie hamującym. Otrzymuje ono włókna z rozległych obszarów kory mózgu, głównie z pól asocjacyjnych w płacie czołowym, lecz także w pozostałych płatach, a tym samym ma dostęp do rejestrów pamięciowych przechowywanych w tych obszarach. Tak przygotowany program jest przekazywany z jądra ogoniastego za pośrednictwem wzgórza do okolicy przedczołowej i przedmchowej, gdzie są ustalane programy poszczególnych mchów dowolnych.

JĄDRO SOCZEWKOWATE (patrz wykład 5)

JĄDRA NISKOWZGÓRZA

Jest to jądro otrzymujące impulsy gałki bladej za pośrednictwem połączeń biegnących przez pola Fotela (jądro niskowzgórza tworzy wraz z polami Fotela niskowzgórzc).

WZGÓRZE (patrz wykład nr Cool ISTOTA CZARNA

To warstwa istoty szarej mózgowia, neurony zawierające barwnik. Komórki istoty czarnej leżą w istocie białej śródmózgowia, ich utrata jest cechą choroby Parkinsona.

JĄDRO CZERWIENNE

To grupa komórek nerwowych w pokrywie tworząca część pozapiramidowego układu ruchowego. Jest ono ważnym spoiwem w przekazywaniu informacji po układzie korowo - czerwienno-kręgowym, biegnącym od kory przez jądro czerwone do rdzenia kręgowego.

MÓŻDŻEK

To odcinek mózgu u kręgowców graniczący ze śródmózgowiem i rdzeniem przedłużonym. Móżdżek składa się z 2 półkul, które połączone są za pomocą tzw. Robaka. Na przekroju poprzecznym móżdżku widoczna jest cienka istota szara, która stanowi korę móżdżku i objęta przez nią istota biała tworząca ciało rdzenne - w którym znajdują się móżdżkowe jądra podkorowe - najlepiej rozwinięte u ssaków.

W móżdżku mieszczą się ośrodki odruchowe - regulują napięcie mięśni szkieletowych i siłę ich skurczu oraz są ośrodkami koordynującymi ruchy i odpowiadają za utrzymywanie równowagi Poza tym móżdżek uczestniczy w kierowaniu mechanizmami regulującymi precyzję wykonywanych ruchów dowolnych i niektórych czynności wegetatywnych. Móżdżek otrzymuje informacje z

proprioreceptorów z narządu równowagi, z ośrodków wzrokowych i wyższych ośrodków nerwowych kresomózgowia.

To substancja pobudzająca, neuroprzekażnik, znajdująca się w różnych częściach organizmu, będąca chemicznym przekaźnikiem impulsów w połączeniach nerwowo — mięśniowych we wszystkich mięśniach szkieletowych. Jest to również neuroprze

ROBAK MÓŻDŻKU

To część móżdżku usytuowana pośrodku. Dopływają tu słuchowe i wzrokowe informacje z pokrywy oraz skórne i kinestetyczne z rdzenia kręgowego. Prowadzi on włókna nerwowe biegnące przez jądro wierzchu oraz drogi przedsionkowo -rdzeniowe i siatkowo-rdzeniowe.

PIAT KŁACZKOWO-GUZKOWATY

To płat mieszczący się przy ogonowym końcu móżdżku, odpowiedzialny za odruchy posturalne. Otrzymuje on sygnały od układu przedsionka, jego aksony sięgają do jądra przedsionka.

CHOROBA PARKINSONA

To zaburzenie neurologiczne; jego nazwa pochodzi od J. Parkinsona, który opisał to zaburzenie po raz pierwszy. Początkowe objawy tej choroby: drżenie, wyraz twarzy przypominający maskę, utrata koordynacji sensoryczno — motorycznej, utrata zdolności do inicjowania działania oraz ogólna skłonność do szybkiego zmęczenia Występują również ledwo uchwytne braki w sferze świadomości, dotyczące uczenia się pamięci, trudne do określenia w pojedynczych przypadkach. Choroba ta wywołana jest niedoborem dopaminy w zwojach podstawy mózgu. Również zwana paridnsonizmem.

DOPAMINA

To neuroprzekażnik syntetyzowany i utrwalany przez neurony ośrodkowego układu

nerwowego

Rola:

-    w układzie pozapiramidowym jest odpowiedzialna za ruch, koordynację oraz napięcie mięśni. Niedobór w tym układzie objawia się chorobą Parkinsona, nadmiar — pląsa wicą Huntingtona.

-    W układzie iimbicznym jest odpowiedzialna za procesy emocjonalne, wyższe czynności psychiczne oraz w znacznie mniejszym stopniu za procesy ruchowe,

-    W podwzgórzu jest związana głownie z regulacja wydzielania hormonów, a szczególnie prolaktyny i gonadotropin.

PLĄSAWICA HUNTINGTONA

To dziedziczona choroba neurologiczna, charakteryzująca się postępującym osłabieniem czynności poznawczych i mięśniowych, a w późniejszych etapach poważnymi zmianami osobowości. Pacjenci wykazują braki w takich obszarach poznawczych, jak uwaga, wydobywanie z pamięci, rozwiązywanie problemów i funkcje wzrokowo - percepcyjne. Dysfunkcje pamięci są ograniczone do przypominania sobie danego materiału, a rozpoznawanie jego jest często nienaruszone. Chorobę wywołuje gen dominujący.

ACETYLOCHOLINA