SNV36432

i politycznych, w którym coraz donośniej rozlega! się glos sta

wyświęconym księdzu /ns/ly poważne światopoglądowe zmiany? Mj_c 0v> po/a nauka robił Staszic w e/asie pobytu w tym mieście. Co e/ym" ^l0\ się obracał Ale jakkolwiek spędzał c/as. tkwił w centrum życia umysł vW\cA'snej łuiopy. w mieście o rozbudzonych zainteresowaniach społeclHll

mĘgmmmmu trzecie"" upominającego się o swoje praw a i w którym królowała walcząca z przesad

filozofia oświeceniowa rozpowszechniana w rozlicznych wydawnictw ^

l\'kladna data powrotu Stanisława Staszica z Paryża me jest znana. Wi

^adotn,

niast. -*e w drodze powrotnej do kraju zboczył dla zwiedzenia ąj Miinow /atascynowany teorią ButTona szukał w górach dowodów

natonu i Apq

praw dziw ości.

W roku PSI Staszic znalazł się w domu Andrzeja Zamoyskiego j^_Q nauczyciel jego synów . Nie w iemy, czy polecił go Józef Wybicki na podstawy osobistej znajomości. czy też Zamoyski słyszał o Staszicu od Ignaceg₀ Raczyńskiego, przy którym Andrzej Staszic pełnił obowiązki wikariusza. \_le wiemy też. czy była to jego pierwsza tego rodzaju posada. W pamiętniku Stanisław a Zamoyskiego, jednego z uczniów Staszica, jest wzmianka o tym. $ uprzednio był on guwernerem „w domu de Mier, kasztelana inflanckiego". Jeżeli tak rzeczywiście było. to mógł być tam jedynie przez czas bardzo krótki, mierzony na tygodnie, a najwyżej miesiące. W domu Zamoyskich zapewniono mu dożywotnią pensję pod warunkiem, że przez lat dziesięć będzie zajmował się edukacją synów ordynata. Opieka magnata szybko zaczęła przynosić korzyści. W Akademii Zamojskiej Staszic uzyskał doktorat obojga praw, a następnie katedrę języka francuskiego, którą zresztą przyszło mu cieszyć się niezbyt długo, gdyż w roku 1784 Akademia przestała istnieć. Obdarowany też został probostwem w Turobinie, miejscowości na terenie ordynacji zamojskiej!

Staszic nie ograniczał się do udzielania lekcji i opieki nad dziećmi. Znalazł tez dość czasu, aby przetłumaczy ć Epoki natury ButTona. które wydał wraz z własną przedmową w 1786 roku. W przedmowie wyłożył teorie poznania nawiązującą do sensulizniu i empiryzmu Oświecenia francuskiego./ Stwierdzał, ze jedynym źródłem poznania są zmysły, potępiał jałowe spekulacje, nawoływał do opierania się wyłącznie na doświadczeniu. Po Epokach natw przyszła kolej na inne thrnaczenia z francuskiego — powieści Aurna Pompilm J. P. Claris de Floriana i Pochwałę Marka Aureliusza A. L. Thomas Zamteresow anu Staszica przesuwały się w stronę spraw społecznych. Pochwa Marka Aurcłmsza opisywała idealnego władcę, rządzącego w imię dobra lud Kierującego się nie własnymi kaprysami, ale przepisami prawa, panujące w społeczeństwie, w którym o miejscu człowieka decydują indywidua! zdolności i pracowitość, nie zaś urodzenie. W utworze tym. przebrane w koso starożytny znalazły się aktualne problemy epoki — kry ty ka rządów absolutu i przywilejów stanowych.

Stopniowo w pole uwagi Staszica coraz natarczywiej wdzierała rzeczywistość polska Andrzej Zamoyski był świetnym przewodnikiem » s wach krajowych. Uczestnik walk toczonych wokół reform w Polsce doskc

616