SN grudzien 067

HRAPORT SPECJALNY: NEURONY LUSTRZANE

ŚWIAT

W ROZBITYM LUSTRZE

TEORIA AUTYZMU

Badania neuronów lustrzanych mogą wyjaśnić przyczyny autyzmu oraz ułatwić opracowanie nowych metod diagnozowania i leczenia tego schorzenia Vilayanur S. Ramachandran i Lindsay M. Oberman

CARY WOLIŃSKI Itd/ęchr). JEN CMRISTIANSEN <//i/sf/»c/«)

AUTYSTYCY nie angażują się w interakcje społeczne, gdyż ich układ neuronów lustrzanych działa nieprawidłowo.

Na pierwszy rzut oka autystyczny chłopiec nie różni się od rówieśników. Ale wystarczy najmniejsza próba nawiązania z nim kontaktu, by odkryć coś bardzo niedobrego. Dziecko nie patrzy' w oczy rozmówcy, lecz starannie unika jego wzroku, w dodatku wierci się, kołysze w przód i w tył, a czasem uderza głową w ścianę. To nie wszystko. Może się okazać niezdolne do prowadzenia czegoś choćby odlegle przypominającego normalną rozmowę. Chociaż odczuwa lęk, złość i przyjemność, obca mu jest na ogół prawdziwa empatia i pozostaje obojętne na subtelne społeczne sygnały, które większość dzieci odbiera bezbłędnie.

To zaburzenie rozwojowe, które w USA dotyczy około 0.5% dzieci, niezależnie od siebie odkryli w latach czterdziesty ch amerykański psychiatra Leo Kanner i austriacki pediatra Hans Asperger. Mimo że nie znali wzajemnie swych prac, obaj zaproponowali dla niego tę samą nazwę, autyzm, która pochodzi od greckiego słowa „autos", oznaczającego „sam”. Trudno mówić tu o zbiegu okoliczności - wycofanie się z oddziaływań społecznych jest najbardziej rzucającą się w oczy cechą tej choroby. Nieco później lekarze zaczęli stosować termin „spektrum zaburzeń autystycznych” („autism spectrum disor-der”), aby zaznaczyć, że schorzenie ma wiele postaci, które znacznie różnią się ciężkością przebiegu, lecz mają niektóre charakterystyczne objawy wspólne.

Od momentu opisania autyzmu badacze borykają się z ustaleniem jego przyczyn. Wiadomo, że podatność na chorobę jest dziedziczna, chociaż pewną rolę odgrywają czynniki środowiskowe [patrz: Patricia M. Rodier „Początki autyzmu”; Świat Nauki, kwiecień 2000]. Od końca lat dziewięćdziesiątych naukowcy z naszego laboratorium w University of Cali-fomia w San Diego (UCSD) badają, czy istnieje związek między autyzmem i nowo

GRUDZIEŃ 2006 ŚWIAT NAUKI 47