str57

:^,ni Wycięła po bokach suknia Wierzchnia kobieca surcol, nałożona na suknię spodnia, sznurowaną po bokach, nesiiki czepiec płócienny z falbankami; b. kobiety z wysokimi czepcami płóciennymi z naszyciem falbanek, pot. XIH w.

f;■ i yle cen. Tkaniny pasiaste w XIII w. wyrabiane były w Hiszpanii ze wszystkich surowców, lanie z bawełny, kosztowne z jedwabiu, w których część powierzchni pokrywały luźne rzuty, a w części, która przychodziła na dół ubioru, umieszczone były kontrastowe szerokie pasy z wyraźnie zaznaczonymi większymi motywami (287), Pasiaki różnych typów, m. in. z arabeską albo załamaniem w prowadzeniu pasów barwnych, były ulubioną tkaniną odzieżową XIII w, i nosiły nazwę panos bastonados.

Po zdobyciu Granady w 1492 r., która byfa ostatnim mauretańskim ośrodkiem tkactwa jedwabiu, przemysł jedwabniczy w zjednoczonym królestwie Hiszpanii został zorganizowany na nowo w sztywnym już schemacie średniowiecznego cechu i poddany surowej kontroli ze strony urzędników królewskich dla utrzymania wysokiego poziomu produkcji. Tkacze chrześcijańscy przejęli motywy ornamentyki mauretańskiej; powtarzali ulubione kompozycje arabeski i podziałów pasowych.

291 u. Dworski strój kobiecy z XIV w.; b. szczegół uczesania i ułożenia chustki na upiętych warkoczach, XIV w.; c. wczesny przykład fryzury z owiniętym wstążka warkoczem cl Irttnzudo. 2. poł. XIV w.; J. nakrycie głowy chustką płócienną z falbankami, 1. poł, XIV w.

kontrastowych w barwie, wypełnionych deiikalną siecią motywów, przeplatanych stylizowanymi tekstami arabskimi.

Dopiero w końcu XV w. rozpoczął się do Hiszpanii napływ- włoskich mistrzów tkactwa jedwabiu, którzy wprowadzili nowe projekty dekoracji tkanin. Na miejsce arabeski weszły duże motywy w swobodnym układzie wici roślinnej i owocu granatu. Z dawnego stylu mauretańskiej dekoracji pozostało w nowych tkaninach hiszpańskich upodobanie do bezlistnych, prawic abstrakcyjnych wici (2S8), ujmujących często centralny motyw stylizowanego granatu lub rozetę. Taka stylizacja wici powtarza się jeszcze nawet w hiszpańskich aksamitach w XVI w. z barwnym rysunkiem motywów na złotoiitym tle. Ubiory hiszpańskie na zabytkach sztuki wcześniejszych od XIII w. są tylko sumarycznie zaznaczone; można jednak uważać, że w zasadniczej swej formie nie różniły się od mody ogólnoeuropejskiej. Dużo szczegółów podają zabytki malarstwa i rzeźby w XIII w., m. in. miniatury ilustrujące w rękopisach sceny dworskie lub tematy z życia rycerskiego. Zaznaczone są często na męskich ubiorach XIII w. tkaniny wzorzyste, które powtarzają motywy z tarczy herbowej rycc-

237