strona0020 (3)

mnizyny, w którn dany program został wmontowany, /. wynikiem « ey•• noścl człowieka, który otrzymał takie mmo zadanie. Zgodnie z takim t dojściem, podmiot — to jakby maszyna o określonej mocy, któro po Iff programowaniu przez badacza w taki lub też inny sposób— wnosi / *>>!'* do sytuacji zakodowane .schematy, determinujące efekty funkcjonował* maszyny. Efekty te zależą jednak również od mocy maszyny. Konstrmm * nie omawianych tu modeli, odtwarzających kolejne fazy zinterlorymwl nyeh czynności, które wykonuje podmiot, nie odbywa się na drod/e hm pirycznej. Są one tworem intuicji i geneza ich byłaby analogiczna dn M* noży intuicji.

Cechą wspólną omawianych wyżej nowych kierunków badań i orliMi* tucjl teoretycznej jest to, że za proces podstawowy dla wyjaśniania »|^M wlsk psychicznych uważają one poznanie wewnętrznych m e c h ani* m ó w tych zjawisk, wewnętrznych procesów i struktur. Psychotogla f* ograniczała swe zainteresowania, również w swej neoasocjacjoniNtyc«ns) postaci, do zależności między bodźcem a reakcją, czy też ujmując to win minach teorii informacji — między wejściem a wyjściem. A jeśli imwfl uznawała — jako pośredniczące — procesy mediacyjne, to wyłącznie Jul • wygodny i skrócony sposób „(...) przedstawiania zależności między | ścierń a wyjściem, które można by w zasadzie wyrazić bez ich pomocy ( t Posługiwanie się nimi (...) [uznawano] (...) pod warunkiem, żo Ich p«w i /unia z be /.pośrednio obserwowalnymi zmiennymi bodźców i reakcji | odpowiednio zdefiniowane” ^M.

Teoria J. Pi ag et a, psycholingwistyka, zastosowaniu cybornrttyM nn terenie psychologii itd., oprócz wpływu na zmianę orientacji teorolym nej w amerykańskiej psychologii dziecka miały również konać U w « o c J e metodologiczne. Stymulowały proces zrywania z operacjom* mem, ograniczaniem się do tzw. analitycznych i syntetycznych p )• dających się zawsze odnieść do doświadczenia. I choć nadal orient im |t dominującej liczebnie rzeszy psychologów eksperymentalnych zajmują cych się dziećmi określało podejście neobehawiorystyczne i właśnie op* mc Jonii tyczne, nowe koncepcje wywoływały wyraźny niepokój, wymin Jący się w krytycznych analizach pojęć i podejść, polemikach, szybko n-stępujących zmianach poglądów. Opinie niedawno jeszcze radykalna, przestawały wkrótce być nimi. Złagodzono rygory wydawnicze, zn< /qlo drukować nawet „mętnego” Piageta, zapoczątkowano wydawnictwa urno* liwiające przedstawienie szerszych ram badań teoretycznych. Ogólnie lilii rąc, pogląd, co to jest metoda naukowa, przestał być już tak pewny IV wadziły do tego nie tylko referowane wyżej nowe podejścia, iiIh

•• E. D. Bcrlyn® Struktura i kierunek myllania, «. 27.

I 11 W n r t c ataki n n oprracjonlz m, pojawiające się w wy-i, h») rangi pracach paychologlcanych

|i,i /mlany orientacji, dyskusji, polemik i sporów na terenie amery-

i ni {•'| psychologii dziecka przyczyniało sir; w sposób naturalny, oprócz gtWH olanych koncepcji teoretycznych — narastanie wiedzy nau-,    | Itównocześnie z jej narastaniem ożył na nowo problem: dziedzicz-

•/y środowisko? Przybyło zarówno informacji o roli struktur g i ii d / n n y c h w zachowaniu się, jak i wiedzy na temat decydującego wit doświadczeń na rozwój i funkcjonowanie dziecka.

Nn roli; doświadczeń wskazywały w sposób dobitny badania nad zwie-

.........i Wiele z tych badań potwierdziło zdecydowanie istnienie odkry-

... jo- w latach trzydziestych przez K. Lorenza zjawiska nazwa-. imprlntingr. Stwierdzono mianowicie istnienie specyficznych doświad-•m> klóiych wystąpienie w ściśle określonych i tylko tych właśnie okre-/yela (zwanych okresami krytycznymi) jest niezbędne do Iłowania się istotnych dla danego gatunku czynności motoryeznych,

, ••|"^,yjiiych, jak też motywów działania (por. rozdz. III, A, 1).

Młynne badania H. F. Harlowa“, odnoszące się do genezy emocji , rilekokształtnych, wykazały niezbicie, że dla ukształtowania się |_MtniiJl u/nawanych poprzednio za wrodzone oraz idących z nimi w pa-i • • tarhowuń, m.in. seksualnych i macierzyńskich, niezbędne jest •Inpli-nio we wczesnych okresach życia określonych doświadczeń • |. m ł • v i n y c h. Ekstrapolując wyniki tych badań, formułowano wnio-,i 1/ il/iccko ludzkie, które w pierwszych miesiącach życia nie nawiąże emocjonalnej z drugim człowiekiem, nie będzie już nigdy zdolne , ,‘ią/iić tej więzi. Badania Harlowa zwróciły uwagę na rolę inter-_MI* i ) I z rówieśnikami w procesie uspołecznienia i w rozwoju

1..    jl, zapoczątkowując wiele badań z tego zakresu. Było to nowością

•« M Koch zwraca uwagę na to, iż od lat trzydziestych obecnego wieku stano-.)>•» ówczesnych reprezentantów pozytywizmu logicznego, w tym R. Carnapa,

, *. ulw się /mieniło. Psychologowie zdają się nie dostrzegać tych zmian. Carr.ap jut *, |o • / i, wskazywał na prymitywny charakter terminu „zjawiska obscrwowalne”. *• ,.!> Juko kryterium empiryczne definicji proponuje zamiast obscrwowalności zja-

1.1.    komunikatywność, możność porozumienia się grupy ludzi. Sugeruje definicje i'1/ykłndy, metafory, wskazanie na subtelne stosunki (por. S. Koch Psycho-

|,,,w u afurli/ o/ a tcience, 1969).

i*i . v oka/ji warto zwrócić uwagę i na przeciwną tendencję, którą reprezentuje A I.. Muld win, sugerujący przyjęcie neutralnego, ateoretycznego języka, za fniHioi ą którego dałoby się ująć pojęcia występujące w ramach różnych teorii, nie tiiłakatUlcając określanych nimi zjawisk. Sugestie te są wynikiem ostro obecnie ,|. mwanrgo braku integracji w zakresie teorii I badań (por. A. L. Baldwin Theo-t|M "f rhłld deuelopmcnt, 1967, s. 582- 589).

•' Por. przypis 119 w tyin rozdziale oraz rozdz. III, A, 1.