strona 17

16

Klasyfikacja zawodów i specjalności jest podstawą opracowania klasyfikacji zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego.

Zwana ona byw^ra inaczej systemem zawodów szkolnych lub w latach wcześniejszych, nomenklaturą zawodów. Obejmuje mniejszą liczbę zawodów niż klasyfikacja zawodów i specjalności w gospodarce narodowej, ponieważ jednemu zawodowi szkolnemu odpowiada tam kilka zawodów.³⁰

Pierwszą klasyfikację zawodów dla potrzeb szkolnictwa zawodowego opracowano w Polsce w latach 1932-1933. Dla 327 zawodów wymagających określonych kwalifikacji określono 73 kierunki kształcenia, z tym, że pewną liczbę zawodów przesunięto do grupy wymagającej zdobywania kwalifikacji na kursach, a inne włączono w szersze grupy zawodów szkolnych.³

Nomenklatura zawodów opracowana w latach 1951-1953 zawierała 228 kierunków kształcenia zawodowego dla techników i 240 dla zasadniczych szkół zawodowych.³²

W 1965 roku powstała nowa nomenklatura zawodów szkolnictwa zawodowego, nie obejmująca sił zbrojnych, milicji obywatelskiej, wyższych i średnich kadr kierowniczych, administracji publicznej, organizacji społecznych i politycznych. Zawody - specjalności znajdujące się w tej klasyfikacji podzielono na 10 wielkich grup, te zaś na grupy średnie, a te z kolei na podstawowe, obejmujące bezpośrednio zawody — specjalności. Grup średnich było 69, podstawowych 246, a zawodów specjalności 2424 (z tej liczby 396 wymagało wykształcenia wyższego, 382 —

średniego, 210 - zasadniczego zawodowego, a reszta przynajmniej trzymiesięcz-•    33

nego przygotowania).

Nomenklatura ta ulegała stopniowym przeobrażeniom, przy czym głównym ich przejawem był wzrost początkowej liczby 210 zawodów wymagających przygotowania na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej do 285.³⁴ Wzrosła także liczba zawodów wymagających wykształcenia średniego. Wprowadzanie nowych zawodów nie powodowało jednak wyeliminowania z klasyfikacji innych zawodów, w których aktualnie nie prowadzono kształcenia.

W 1982 roku Zarządzeniem Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 15 marca 1982 roku wyróżniono około 550 zawodów i specjalności realizowanych w różnych formach organizacyjnych szkolnictwa zawodowego.^3,5

Od 1986 do roku szkolnego 1991/1992 była wdrażana klasyfikacja zawodów i specjalności wprowadzona Rozporządzeniem Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 15 lutego 1986 roku (wraz z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 grudnia 1988 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego). Zawody i specjalności są w niej pogrupowane według zasad pokrewieństwa z uwzględnieniem zakresu i charakteru wykonywanych czynności, specyficznych cech danego zawodu i specjalności, jak również niezbędnego poziomu przygotowania zawodowego. Przyjęto także podział zawodów i specjalności zgodny z podziałem na tzw. duże grupy w klasyfikacji zawodów — specjalności gospodarki narodowej z 1982 roku.

Układ zawodów uwzględnia podział zatrudnionych w gospodarce narodowej na dwie kategorie społeczno-zawodowe:

—    pracownicy na stanowiskach nierobotniczych,

—    pracownicy na stanowiskach robotniczych i pokrewnych.

Wyróżniono 10 grup zawodów i specjalności nierobotniczych i 30 grup zawodów i specjalności robotniczych i pokrewnych. Grupa zawodów i specjalności nierobotniczych obejmuje około 90 zawodów, w ramach których wyodrębniono specjalności, a grupa zawodów i specjalności robotniczych i pokrewnych około 180 zawodów, w ramach których również wydzielono specjalności.³⁰

Należy podkreślić, że klasyfikacja zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego jest nieustannie aktualizowana i zaobserwować można tu tendencję do scalania specjalności w ramach zawodów i dążenie do kształcenia w zawodach szerokoprofilowych.

Oprócz omówionej klasyfikacji zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego istnieje również analogiczna klasyfikacja dotycząca zawodów i specjalności szkolnictwa specjalnego. Jest to wykaz zawodów i specjalności wybranych ze szkolnictwa zawodowego, możliwych do opanowania przez poszczególne grup}' osób niepełnosprawnych.

W Pracowni Kształcenia Zawodowego Specjalnego Instytutu Kształcenia Zawodowego opracowano w 1982 roku wykaz zawodów z podziałem na specjalności, do których mogą być przygotowni w zasadniczych szkołach zawodowych upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim. Wykaz zawiera 31 zawodów szerokoprofilowych (w któiych uczniowie mogą uzyskać tytuły kwalifikacyjne robotników w

37

około 133 specjalnościach).' Przewidziane są również określone zawody dla młodzieży głuchej i niewidomej, natomiast w szkołach zawodowych specjalnych dla młodzieży niedostosowanej społecznie, niedosłyszącej, niedowidzącej, przewlekle chorej i kalekiej nie przewidziano oddzielnego wykazu zawodów i specjalności. Młodzież ta może zdobywać zawód na podstawie klasyfikacji zawodów i specjalności szkolnictwa zawodowego.