bożena wojtasik doradca zawodu strona 17

16

zarobkowych” ¹. -Nie uwzględniono również w tej definicji czwartego elementu — społecznej pozycji pracownika. Ten element jest również pominięty w encyklopediach, z których korzystałam, i w Słowniku pedagogiki pracy. Pośrednio uwzględnia go w swojej definicji T. Nowacki: „zawód to wykonywanie zespołu czynności społecznie użytecznych, wyodrębnionych na skutek podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiedniej wiedzy i umiejętności, powtarzanych systematycznie, będących źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny”². Podobne aspekty terminu „zawód” wymienia jako zasadnicze S. Kowalewska:

—    aspekt technologiczny (specyficzne operacje manualne i umysłowe niezbędne do wykonywania zawodu),

—    aspekt ekonomiczny (uzyskiwany dochód),

—    aspekt społeczny (miejsce zajmowane w strukturze życia społecznego. prestiżu zawodu)³.

Opisując aspekt technologiczny autorka nie uwzględniła jednak tego, że zawód powinien być wykonywany systematycznie lub trwale, co dopiero w obecnych warunkach wydaje się zupełnie zrozumiałe. Można jednak przyjąć, że przedstawione wcześniej definicje uwzględniają co najmniej trzy elementy z czterech przedstawionych przez J. Szczepańskiego, Zatem aby doradca zawodu mógł być uznany oficjalnie za przcdsrawiciela zawodu, musi spełnić wymienione wyżej warunki. Na razie jeszcze zawód doradcy nie znajduje się w oficjalnej nomenklaturze zawodów, gdyż aby wykonywać określone czynności systematycznie i być do nich dobrze przygotowanym potrzebny jest odpowiedni system kształcenia (a taki dopiero się tworzy), przygotowujący doradcę zawodu do wykonywania zawodu. Niezbędny jest także akt prawny zatwierdzający formalnie ten zawód. Obecnie w Polsce są już czynione przygotowania do umieszczenia doradcy zawodu w oficjalnej klasyfikacji zawodów. W państwach zachodnich zawód ten jest już od dawna usankcjonowany.

O ile zawód jest systemem czynności opartych na określonych kwalifikacjach — wykonywanych stale lub systematycznie — oraz stanowi podstawę utrzymania i pozycji społecznej jednostki,fto pracą nazywa się wewnętrznie spójny zespół takich czynności, które zmierzają d<Twytwojzenia dóbr lub usług zaspokajających' potrzeby ludzi „Praca” jest więc

pojęciem szerszym aniżeli „zawód”, nie musi też spełniać wszystkich czterech opisanych dla zawodu warunków. Praca jest również, jak pisze D. Dobrowolska, np. wychowywanie przez matki małych dzieci, prowadzenie gospodarstwa domowego, aktywność społeczna czy też dorywcze zajęcia zarobkowe^{4 5 6}.

Można zatem przyjąć, że doradca zawodu powinien pomagać młodzieży szkolnej w wyborze zawodu i w rozwoju zawodowym, natomiast doradca pracy powinien zajmować się przede wszystkim osobami dorosłymi. W Polsce nic były dotychczas wydzielone takie grupy doradców, ale w innych krajach funkcjonują one od wielu lat, np. w Kanadzie, we Włoszech, Holandii, Szwecji czy Niemczech ^3ł5. Doradcy pracy³⁰ zajmują się poradnictwem i pośrednictwem pracy, pomagają tym, którzy tracą pracę, lub tym, którzy stają wobec konieczności zmiany zawodu. Zajmują się również dorosłymi osobami niepełnosprawnymi, które chcą podjąć pracę, a także dużą grupą bezrobotnych.

Do niedawna uważano, że poradnictwo i doradztwo są działaniami okazjonalnymi i nie wymagającymi przygotowania zawodowego, dlatego poradnictwo zawodowe jako działalność profesjonalna nic ma długiej historii, a zawód doradcy zawodu jest profesją nową.

3. ORIENTACJA 1 PORADNICTWO ZAWODOWE

W Literaturze przedmiotu, a także w uchwałach i rozporządzeniach, spotykamy termin złożony — „orientacja i poradnictwo zawodowe”. Świadczy to, jak pisze W. Rachalska. że występują dwa zbliżone, ale nie identyczne, choć równoważne działania. Między poszczególnymi badaczami nie ma zgodności w definiowaniu obu terminów. Większość polskich autorów uważa, że „orientacja zawodowa” jest nadrzędna w stosunku do „poradnictwa zawodowego”; takie stanowisko przezentują m.in. W. Rachalska, S. Szajek, J. Włodek-Chronowska ⁷.

Terminem „poradnictwo zawodowe”, jako nadrzędnym wobec rzadko używanego „orientacja zawodowa”, posługują się zagraniczni (szczególnie

1

Słownik języka polskiego. re«t. M Szymczak. III. PWN. Warszawa 1980. s. 977.

2

^J-1 'I Nowack i. Zawód, [w:] Słownik pedagogiki pracy, Ossolineum. Wrocław I98ó. s. 415.

3

^ił S. K O v 11 c w s k a. Definicje i klasyfikacja zawodów. [w:j Socjologia zawodów s. 55. D. D o b r o w o 1 s k a. Praca w życiu człowieka. TnsŁ Wyd. CRZZ. Warszawa 1980. s. 9.

4

Ibidem, s. 10.

5

Bcraterausbildung tm IntemationaUn Vergle:ch, red. R J. ErrcU, FU Bund Factibcreich ArbcilsvcrwaUung, Mannheim 1986.

6

O doradcy zawodu piszę obszernie pod koniec rozdziału.

7

W. Rachalska, Problemy orientacji zawodowej. WSiP. Warszawa 1987, s. 24; S. S z a j c k. Orientacja i [>omdnichvo zawodowe. PWN. Warszawa 1980. s. 56-59; J. W t o -dck-Chronowslca, Poradnio wychowawczo-zawodowa w systemie orientacji zawodowej, WSiP. Warszawa 1980. s. 28-29.