bożena wojtasik doradca zawodu strona2 103

102

Doradca na tej podstawie przekazuje swoją opinię w postaci zaleceń lub propozycji na piśmie¹.

Także B. Iloroszowska nie zajmuje się aktywnością własną radzącego się i twierdzi, iż racjonalna porada zawodowa może być udzielona przez doradcę na podstawie wszechstronnej znajomości jednostki oraz uwzględnienia czynników poza indywidualnych².

Zdaniom K. Dolińskiej, gdy uczeń nie posiada wiedzy o szkołach i zawodach lub nie potrafi dokonać diagnozy własnych możliwości, wtedy pojawia się konieczność udzielenia mu porady zawodowej ³ To ujęcie również zaliczyłabym do określeń porad typu dyrektywnego.

Nieco inne stanowisko prezentuje li. Franus. Jego zdaniem porada zawodowa powinna obejmować, oprócz informacji optymalizujących decyzję zawodową, uzasadnienie sugestii zawartych w poradzie. Doradca i radzący się powinni być współpartnerami i współpracować ze sobą przy jej tworzeniu ⁴.

Bardzo nowatorskie, mimo że sprzed ponad 40 laty, stanowisko prezen-tuje B. Biegeleisen-Żelazowski, który opowiada się również za poradą dialogową, twierdząc, że udzielenie porady nie jest prostym wydaniem orzeczenia, w rodzaju ekspertyzy, ale raczej wywarciem psychologicznego wpływu na plany ucznia. Doradca przy tym nigdy nie narzuca nic z góry, ale stara wytworzyć w radzącym się samodzielną decyzję i pomaga mu w tym procesie ⁵. B. Biegeleisen-Żelazowski przedstawia poradę zawodową jako efekt, wynik pewnych złożonych działów (działalności), jakimi są uświadomienie zawodowe, poradnictwo zawodowe i udzielenie porady (rys. 27).

Poradę jako skomplikowany proces ujmuje również W. Rachalska, dzieląc ju na dwa etapy:

—    uświadomienie ważności decyzji i jej uzależnienia od wielu warunków,

—    poznanie, ale także nauczenie samopoznania i samooceny ucznia prowadzące do samoanalizy ucznia⁶.

Rys. 27. Schemat działalności Instytutu Psychotechnicznego w Krakowie (źródło. B.Bicgcleiscn -'Żelazowski. Poradnictwo jako zagadnienie pedagogiczne i psychologiczne, Ruch Pedagogiczny 8. 1933/34)

Zdaniem autorki, porada zawodowa powinna mieć charakter rozmowy dwóch partnerów, którzy co prawda różnią się wiekiem i doświadczeniem, ale są zainteresowani przedmiotem porady. Porada nabiera charakteru dialogu i sprzyja rozwojowi ucznia, ponieważ nie ma w niej nacisku, ale pobudzanie do refleksji, pracy nad sobą, poszukiwania informacji ^2Ó. Uwzględnia zatem aktywność doradcy i radzącego się. Zdaniem W. Puchalskiej doradca nie powinien namawiać ani wywierać nacisku, a nawet sugerować, ale przez ukazywanie różnych możliwości i dyskusję przygotować ucznia do samodzielnych wyborów²⁷.

Także S. Szajek skłania się ku temu stanowisku twierdząc, że doradca powinien tak kierować procesem przygotowania do wyboru zawodu, aby

— członka współczesnego społeczeństwa, [w:] Społeczne t jednostkowe znaczenie poradnictwa, Wyd. UWr., Wrocław 1982. s. 324-325 ^M Ibidem, s. 326-327.

*' T aż. Kola poradnictwa zawodowego w kształtowaniu osobowości zawodowej, [w:] Rola poradnictwa i doradztwa w optymalizowaniu rozwoju osobowości i podnoszeniu kultury pędu-

1

   Słownik pedagogiki pracy. Ossolineum. Wrocław 1986, s. 244.

2

   B. Horoszowsk a. Problemy porathdrtwa zawodowego w szkole, [w:] Materiały do nauczania psychologii,11, seria I, PWN. Warszawa 1966. s. 296-297.

3

-“K. Lclińska. Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu metodą zajęć praktycznych, WSiP. Warszawa 1985. s. 19.

4

   R. Franus, W. Graczyk, B. Świebod z ińsk a, op. cii., s. 211.

5

   B. Biegeleisen-Żelazowski. Poradnictwo zawodowe. Przewodnik dla nauczyciel;, psychologów, lekarzy, kierowników poradni zawodowych, świetlic i organizacji zawodowych. Wiedza—-Zawód—Kultura, 1949, s. 25.

6

W. Bachalska, Poradnictwo zawodowe jako jedna z form kształtowania człowieka