bożena wojtasik doradca zawodu strona 13

12

osób, z których jedna jest doradcą starającym się pomóc radzącemu się ^,4. Podobnie rozumie ten termin Th. Sprey, jako partnerskie porozumienie w stylu demokratycznym, które jest skierowane na wychowanie ^,5. Najbardziej jednak eksponuje takie właśnie rozumienie poradnictwa jako interakcji komunikacyjnej zaehodnioniemiecki Lexikon der Psychologie ^{1 2 3 4 5 6}, w którym stwierdza się, iż jest to stosunek (związek) międzyludzki, w czasie którego jedna osoba (doradca) stara się pomóc drugiej (klientowi) zrozumieć problemy i uporać się z. nimi.

/" Poradnictwo obejmuje więc szeroki zakres działań: nie tylko dodaje otuchy, ale także jest procesem udzielania porad, dostarczania informacji lub interpretacji wyników testów. Wyróżnia się poradnictwo niędyrektywne (np. C. Rogersa) — doradca nastawia jedynie „życzliwe ucho”, rozważa myśli, uczucia, opisuje możliwe alternatywne warunki oraz poradnictwo dyrektywne —doradca kieruje rozmową, trudzi się, aby przekonać, namówić klienta na proponowany sposób rozwiązania problemu.

To stanowisko można uznać za łączące grapy I i II wyróżnionych przeze mnie definicji poradnictwa, w szerokim i wąskim znaczeniu, gdyż autorzy, podkreślając interakcje między doradcą a radzącym się w rozumieniu problemów, kładą również nacisk na uporanie się z problemami, czyli nic tylko ma tu miejsce udzielenie porady czy wsparcia, ale również próba zmiany sytuacji przez terapię, działania naprawcze, korygujące i inne.

Zwolennikami drugiego stanowiska (grupa II), a więc rozumienia poradnictwa w szerszym znaczeniu, są również polscy autorzy, którzy utożsamiają poradnictwo z wychowaniem lub twierdzą, iż jest ono integralną częścią wychowania. Jako zwolenników takiego definiowania terminu „poradnictwo” można tu wymienić H. Kaję^{7 8 9 10}, K. Ferenz ^1S, A. Kar-gulową ^ly, B. Szymańską ⁷⁰, S. Słyszową ¹¹ i innych. Najbardziej jednoznacznie określa kierunek wychowawczy w poradnictwie Heirler Le.xi.kon

P&iagogik. Poradnictwem nazywa się tu ukazywanie możliwości, propozycji działania, przez wyjaśniające pomocne rozmowy w celu przygotowania klientów do rozwiązywania problemów. W sytuacji poradniczej występują: szukający porady, doradca, problem poradniczy.

W procesie poradniczym szukający porady powinien rozporządzać alternatywnymi działaniami i wyborami, tzn. należy pobudzać radzącego się do rozwoju i wychowywać w kierunku szukania różnych możliwości działania, a nie nakazywać, co powinien zrobić Zarówno A. Kargulowa, jak i autorzy wyżej przedstawionego leksykonu, zwracają uwagę na fakt, że o poradnictwie możemy mówić dopiero wówczas, gdy założymy jego dobrowolność ²³.

Rozumienie poradnictwa w aspekcie „działań społecznych” (grupa 111) prezentują: K. Frieske ²⁴, M. Jędrzejczak ²⁵, A. Kargulowa -⁶. M. Jędrzejczak definiuje poradnictwo wychowawcze, ale właśnie w ujęciu socjologicznym, następująco: „to instytucjonalnie zorganizowane i profesjonalnie realizowane działanie społeczne, zorientowane bezpośrednio i pośrednio na jednostkę" ²⁷. Także K. Frieske próbuje spojrzeć na poradnictwo z nieco szerszej perspektywy, zadając sobie pytanie o okoliczności, jakie to poradnictwo kształtują²⁸.

W niniejszej pracy pojęcia „poradnictwo” będę używała w dwóch znaczeniach:

—    poradnictwo w węższym znaczeniu to interakcja doradcy i radzącego się powstała w celu rozwiązywania problemów, realizowana w postaci udzielania i przyjmowania porad, wskazówek, informacji, instrukcji (zamieszczone na rysunku 1 w mniejszej ramce);

—    poradnictwo w szerszym znaczeniu to działania optymalizujące, wychowawcze, naprawcze, korekcyjne i inne związane z niesieniem pomocy przez udzielanie porad, wskazówek, informacji, instrukcji.

Rozpatrzę również poradnictwo jako zjawisko społeczne. Dla zilustrowania rozumienia przeze mnie tego terminu posłużę się rysunkiem 1. Ze

1

Podaję za O. C z e r n i i w s k a. op. cit, s. 21.

2

** Tli. Sprey, PflegefamUien unJ Beratung. [w:j BerateHexikon. Mtir.chcn 1977, s. 153-

3

157.

4

¹⁶ Lexikon der Psychologie, red. W. Arnold, H. J. Eyscnck, R. Mciii. Hcrden Frciburg. t. I.

5

Bose)—Wica 1980, s. 254.

6

Podaję za A. K a r g u 1 o w ą. op. cit., s. 30.

7

¹¹ K. F c r c ii £, Wieloznaczność pojęć z zakresu poradnictwo. [w:| Teoretyczne i metodologiczne problemy poradoznuwstsea, Wyd. UWr.. :. f, Wrocław 1985, s. 77.

8

^W A. Kargulów a. op. cit., $ 10.

9

B. S 7. y in a ń s k a. Wybrane problemy poradnictwa pośredniego w audycjach, radiowych

10

i telewizyjnych, [w:] Rota poradnictwa i doradztwa..., s. 209.

11

^ S. S I y 5 z o w a. Nauczyciel jako dorculca dzieci i młodzieży, Zycie Szkoły, 10. 1982, s. 412-415.