bożena wojtasik doradca zawodu strona8 119

11S

taj, że nie możesz za kogoś rozwiązywać jego problemów niezależnie od tego, jak bardzo jesteś pewny, że wiesz, co on powinien zrobić, co jest dla niego dobre, a co złe. Druga osoba sama musi dojść do tego, co powinna zrobić, oraz zrozumieć siebie i sytuację, w jakiej się znajduje”²⁰.

Dla doradcy ważna jest możliwość omówienia problemów i trudności z doświadczonym doradcą, tzw. superwizorem. Zdaniem wielu autorów poradnictwo tego typu bez pomocy superwizorów jest niemożliwe²¹.

5. WYNIKI DZIAŁANIA

Wynikiem powinno być podejmowanie samodzielnej decyzji przez radzącego się. Wielu autorów zgłasza tu jednak zastrzeżenia. Trudno w sposób jednoznaczny określić wyniki poradnictwa (tak jak wychowania), ponieważ sa to procesy niewymiarowe, długo trwające w czasie.

Ch. B. Truax i R. M. Carkhuff dokonali przeglądu literatury związanej z efektywnością poradnictwa i psychoterapii. Okazało się, żc przeciętne poradnictwo i psychoterapia nie wpływają na przeciętną poprawę stanu klienta. Jeżeli jest takowa, to nie większa aniżeli u osób, które nigdy nie korzystały z poradnictwa²².

Podobne zdanie prezentuje jeden z bardziej znanych francuskich psychologów F. Roustang. Uważa on, że zadaniem psychoanalityków jest przynoszenie ulgi cierpiącym, ale nie sądzi, aby było można poprzestać na tym, że się da wygadać pacjentowi w przekonaniu, że zawsze coś z tego wyniknie. Ludzie często chorują na przeintelektualizowanie i nadmierną refleksyjność. Jeżeli zajmiemy się tylko wypowiedziami, dolegliwości pacjentów mogą się jeszcze nasilić²³.

Przedstawione wyżej uwagi, związane z doradcą leseferystą, dotyczyły jedynie doradcy ogólnego. Analizując literaturę nie spotkałam się jednak z opisem działalności doradcy zawodu leseferysty. Prawdopodobnie w poradnictwie zawodowym ten model działalności doradcy nie jest akceptowany przez badaczy ani stosowany w praktyce.

²⁰ J. M c I I i b r u cl a. Ja—Ty—My- Psychologiczne możliwości ulepszania kontaktów międzyludzkich, NK. Warszawa 1986, s. 340.

²¹ E. S u j a k, Poradnictwo małżeńskie i rodzinne. Księgarnia św. Jacka. Katowice 1989. s. 47. a także A. G a w 1 o w s k a, Niektóre zagadnienia kontaktu doradcy z osobą radzącą się, [w:] Perspektywy rozwoju teoru i praktyki poradnictwa, red. A. Kargulowa, M. Jędrzejczak, WycJ. UWr.. i III. Wrocław 1980. s. 54.

²² Cli. B. T r u a x,.K. M. M i l c h c 11. op. ci/.

²¹ 0. C o n a n, wywiad z F. Roustar.gicm (przedruk z ..L' Exprcss’‘ /. 26 V 1989). Forum, 42, 1989.

ZAKOŃCZENIE

W poradnictwie zawodowym, rozumianym jako system bardzo złożonych działań, odczuwany jest brak jednolitej koncepcji działalności doradcy zawodu. Grupy doradców sa bardzo liczne i niejednorodne, co w dużej mierze utrudnia sprecyzowanie zadań dla osób zajmujących się poradnictwem zawodowym. Dążąc do ich opisania, próbowałam lipo- rządkować dotychczasowy dorobek naukowy, przedstawiony w literaturze polskiej oraz częściowo zagranicznej, dotyczący działalności doradcy zawodu. W tym celu posłużyłam się utworzonymi przeze mnie pięcioma modelami działalności doradcy zawodu.

Odpowiedz, na pytanie, który model działalności doradcy zawodu jest preferowany przez badaczy, nie może być jednoznaczna. Niektórzy autorzy opisywali doradcę widząc różne modele jego działania, gdyż nie zawsze modele te wzajemnie się wykluczały (położone są przecież na osi kontinuum). Najtrudniej znaleźć przedstawicieli, którzy jednoznacznie opowiadaliby się za danym modelem. Wielu badaczy preferuje bowiem tylko niektóre elementy modelu działania doradcy.

Badając preferencje brałam pod uwagę przede wszystkim liczbę wypowiedzi na temat danego modelu, klarowność opisu modeli, sposób i siłę argumentacji przedstawioną przez badaczy ^l. Okazało się, że preferencje są inne dla modeli działalności doradców ogólnych niż dla modeli działalności doradców zawodu. W swoich rozważaniach zatem uwzględniłam obie grupy doradców. Układ preferencji przedstawia się następująco:

Modele działalności doradców preferowane przez badaczy

'" - --„Model doradcy Typ doradcy

Ekspert

Informator

Konsultant

Spolegliwy

opiekun

Lcscfciysta

Doradca ogólny

+ -

+ +

+ -

Doradca zawodu

+ —

+ +

♦ +

+ -

— zupełnie odrzućmy, ł - częściowo ittepcomn). ♦ * preferowany

¹ Niektóre modele działalności doradcy były krytykowane w literaturze bądź w ogóle nic omawiano danego modelu (— w tabeli). Niekiedy omawiany model spotkał sic z częściową