strona (492)

Podstawy fizyczne

Wytwarzanie prądu o częstotliwości krótkofalowej

Przekształcenia pobieranego z sieci prądu o napięciu 220 V i częstotliwości 60 Hz w prąd o napięciu ponad 500 V i częstotliwości do 45 MHz dokonuje się za pomocą układu elementów elektronicznych ukrytych pod obudową nowoczesnych urządzeń do diatermii krótkofalowej. Wytwarzanie prądu wielkiej częstotliwości, który jest następnie „nadawany” na pole operacyjne, podobnie jak stacja radiowa czy telewizyjna wysyła fale odbierane w końcu przez zmysły, polega na generowaniu bardzo szybkich drgań, czyli odwracaniu polaryzacji.

Termin diatermia krótkofalowa powstał w początkowym okresie rozwoju elektrote-rapii, kiedy do celów terapeutycznych wykorzystywano dw'a pasma: fale długie i fale krótkie. W aparatach do elektroterapii długofalowej często znajdowały się urządzenia iskrowe, które zakłócały przekaz radiowy, a w późniejszym okresie telewizyjny, radiostacje w samolotach itp. Federalna Komisja ds. Łączności (Federal Communications Commission) ostatecznie zabroniła wykorzystywania pasma długofalowego do celów terapeutycznych, zezwalając jedynie na stosowanie fal krótkich. Wychodzące z użycia w związku z wysokimi kosztami przestrajania aparaty do elektroterapii długofalowej wysyłano za granicę w postaci darowizn lub wyrzucano na śmietnik. Wyjaśnia to, dlaczego, chociaż w medycynie można obecnie wykorzystywać jedynie drgania elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości, termin fale krótkie nadal jest stosowany.

Zakres fal

Zgodnie z przepisami prawa federalnego prąd wytwarzany w aparatach do diatermii krótkofalowej może mieć jedynie następujące długości fali: 7, 11 i 22 m (w przybliżeniu), odpowiadające w przybliżeniu częstotliwościom 45, 27 i 13 MHz. (Długość fali jest zawsze odwrotnością częstotliwości. Iloczyn częstotliwości i długości fali jest wielkością stałą, równą prędkości światła, czyli 300 000 km/s: /x w = c). Najczęściej spotykane w USA urządzenia do diatermii krótkofalowej wytwarzają drgania o długości fali 22 m; w sprzedaży są również aparaty operujące w paśmie lim. W Europie natomiast większość urządzeń generuje drgania o długości fali 7 m. Urządzenia europejskie są przy tym znacznie droższe.

Wytwarzanie ciepła

Szybkie ruchy cząsteczek znajdujących się w obrębie wytwarzanego przez urządzenie pola elektromagnetycznego są przejawem kolejnego podstawowego prawa fizyki, zgodnie z którym ciepło powstaje w wyniku drgań cząsteczek. Gęsto upakowane cząsteczki, czy też gęste tkanki, przegrzewają się, oczywiście, łatwiej od tkanek

0    mniejszej gęstości. W trakcie zabiegu diatermii tkanki: tłuszczowa, kostna i mięśniowa, ulegają przegrzaniu w różnym stopniu w związku z różną ich gęstością, co należy wziąć pod uwagę planując zabieg, a zwłaszcza dobierając rodzaj elektrod

1    ich położenie (patrz niżej) (ryc. 2-1).

Na ryc. 2-1 wyraźnie widać, jak wiele sprzecznych opinii istnieje na temat zdolności prądu wielkiej częstotliwości do generowania ciepła. W pierwszej części stwierdza się, że podczas zabiegu diatermii krótkofalowej, przeprowadzanego za pomocą pary elektrod kondensatorowych, ciepło powstaje przy powierzchni ciała, natomiast z ryciny wynika, że ciepło powstaje również w tkance kostnej. W aparatach do diatermii najczęściej stosuje się obecnie metodę indukcyjną, która, jak wynika z ryciny, powoduje największe przegrzanie w warstwie mięśni. W przypadku diatermii

16