tomI (330)

332 Podstawy fizjoterapii

go w ten sposób zapisu wylicza się wielkość pobierania tlenu, choć urządzenia nowej generacji (współpracujące z komputerem) automatycznie niejako wyliczają szereg interesujących nas wskaźników.

Przykładem próby pozwalającej na określenie wielkości pracy, do jakiej zdolna jest osoba badana, może być sposób Sjestranda i Wahlunda, czyli tzw. próba PWC₁₇₀ (Physical Working Capacity). W próbie tej, na podstawie częstotliwości tętna określanych podczas dwóch kolejnych prób (o różnym obciążeniu), drogą interpolacji (na wykresie) określa się wielkość pracy (lub mocy), przy której tętno ustała się w „steady State”, na poziomie 170/min. Obecnie określa się PWC (dla osób w różnym wieku), uwzględniając rozmaite jego poziomy odpowiadające obciążeniom submaksymalnym (130-170). Dla określenia submaksymalnej częstotliwości tętna Wrabec podaje następujący wzór: 210 - (0,788 x wiek w latach).

Próba Deloffa i Pudelskiego jest kolejnym przykładem takiego testu, a polega na wchodzeniu z określoną częstotliwością na stopień o regulowanej wysokości. Pomiary dotyczą tu częstotliwości tętna i oddechów. Test wykonuje się w kolejnych dniach, zmieniając wysokość stopnia i częstotliwość wchodzenia, aż określi się taki poziom wysiłku, który daje przyspieszenie tętna do 160/min (lub mniej w zależności od wieku), albo przyspieszenie oddechów do 30/min. Wynik testu podaje się w jednostkach pracy (możliwej do wykonania) lub mocy. Na podstawie tego wyniku ocenia się więc zdolność badanego do pracy fizycznej, określając ją jako: całkowita niezdolność, bądź znacznie zmniejszona, zmniejszona i całkowicie zachowana zdolność do pracy.

Prób, w których pomiarów dokonuje się po zakończeniu wysiłku jest niewiele. Do najbardziej rozpowszechnionych należą tutaj próby: harwardzka, Mastera oraz Martineta. Próba harwardzka, czyli próba stopnia (step-up test) polega na określeniu tzw. wskaźnika wydolności (FI). Punktem wyjścia są tutaj trzy kolejne pomiary tętna, dokonane po wysiłku, jakim jest wchodzenie z określoną częstotliwością na stopień o określonej wysokości. Wskaźnik ten wylicza się z odpowiedniego wzoru, a wynik podaje w punktach - określając wydolność jako: bardzo niską, poniżej przeciętnej, dobrą i bardzo dobrą. Próba Mastera oparta jest również o wchodzenie na stopień (podwójny), a pomiary dotyczą częstotliwości tętna i wielkości ciśnienia tętniczego krwi. Dodatkowo ocenia się tu elektrokardiogram. W próbie tej wszystkie parametry określa się jako spoczynkowe (wyjściowe) i powysiłkowe, bowiem normalnie tętno i ciśnienie powinny w ciągu 2 minut po wysiłku powrócić do wartości wyjściowych. W EKG natomiast „poszukuje się” następujących odchyleń od normy: obniżenie odcinka ST więcej niż 0,5 mm od linii izoelektrycznej, odwrócenie załamka T (uprzednio dodatniego lub ujemnego), poszerzenie zespołu QRS, wydłużenie odcinka PQ, wystąpienie skurczów dodatkowych itp. Próba Martineta natomiast oparta jest o wysiłek, polegający na wykonaniu 20-40 przysiadów w tempie 60/min. 1 tutaj dokonuje się przedwysiłkowych i powysiłkowych pomiarów tętna i ciśnienia, które po 2-3 minutach powinny