str10 (6)

rewolwerów Webley, do rewolwerów belgijskich i austriackich.

Kolejny system rozwiązania szybko pracującego wyrzutnika łusek wynaleziono w firmie Colt w 1889 r. i zastosowano w rewolwerze służbowym marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych — Colts New Natiy Double Action Self-Cocking Rcvolver*. W systemie tym uruchomienie gwiaździstego krążka, wyrzucającego łuski, odbywało się nie poprzez ,,łamanie” broni, lecz poprzez odchylenie na lewą stronę bębna. Rezygnując z poprzedniego rozwiązania, znacznie poprawiono wytrzymałość i parametry techniczne broni.

W latach 1870—80 wielu konstruktorów pracowało nad sposobami samoczynnego wyrzucania łusek: Stcigcr z Thun, Sederls z Wiednia, Pieper z Luttich i inni W praktyce jednak przeważał system odchylanego bębna, który przyjęty został również przez firmę Smith- Wesson. Do najtrudniejszych rozwiązań należał układ konstrukcyjny urządzenia do wysuwania bębna w bok, zastosowany w ostatnich rewolwerach wyżej wymienionej firmy. Różnił się on od konstrukcji Colta tym, że wyłączenie bębna następowało przez proste naciśnięcie wyłącznika, znajdującego się z tytułu, pod kciukiem, podczas gdy w rewolwerach Colta należało w tym celu wyłącznik odciągnąć ku tyłowi. Po naciśnięciu wyłącznika bęben łatwo dawał się odchylić w lewo.

Dużego wysiłku konstrukcyjnego wymagało zlikwidowanie w rewolwerach ujścia gazów prochowych przez szczelinę między bębnem i lufą. Problem ten starał się już rozwiązać w 1818 r. A. Wheeler, a później w 1856 r. — konstruktor rewolweru Sattage--North. Rewolwer wyrabiany przez firmę C. Saoagc Arnu Co. na naboje niczcspolone miał wewnątrz ica-błąka — oprócz spustu — dźwignię z pierścieniem do obracania bębna, przesuwania go do przodu i wreszcie dociskania stożkowo ukształtowanego wylotu komory nabojowej w bębnie do tylnego stożka lufy, w celu uszczelnienia przerwy między bębnem a lufą. W modelu Ghaye z 1855 r. najpierw przesuwała się do przodu lufa z dźwignią i ruch ten powodował obrót bębna oraz naprężenie kurka; potem lufa powracała i wchodziła w poszerzoną komorę, znajdującą się między bębnem a lufą. Pod koniec lat 80-tych H. Pieper zastosował system uszczelnienia, w którym wydłużone łuski nabojowe (pocisk był całkowicie ukryty w łusce) poprawiły szczelność między lufą i bębnem. Na podobnej zasadzie działał rewolwer Nagant.

•Nowy marynarski rewolwer Colta samonapinający, podwójnego działania.

W 1894 r. Leon Nagant otrzymał brytyjski patent nr 14010 na rewolwer prawie identyczny jak ten, który opatentował w 1879 r. jego brat F.mil Konstrukcja Leona Nagan ta miała jeden bardzo ważny szczegół odróżniający go od modelu z 1879 roku; było to urządzenie powodujące przesunięcie się bębenka nabojowego do przodu, dzięki czemu wydłużona łuska wsuwała się do wlotu lufy, gwarantując większą szczelność.

Rewolwer ten produkowany był najpierw w Luttich (Belgia) przez firmę Emile and Leon Nagant i belgijską spółkę Le Page w Rosji od 1895 r. w tulskim arsenale założonym w 1595 roku przez cara Borysa Godunowa. Zakłady w Tulc wykonywały rewolwery Nagant o dwóch wzorach: oficerski o kurku napinanym przy nacisku na spust, czyli samonapinający, oraz podoficerski, w którym kurek należało napinać palcem przed każdym strzałem.

Rewolwery Nagant znajdujące się w wyposażeniu armii belgijskiej miały kaliber 9 mm (modele 1878 i 1883), w Szwecji 7,5 mm (model oficerski 1887) w Norwegii 9 i 7,5 mm (modele 1893).

Standardowy Nagant miał lufę długości 115 mm; produkowano również egzemplarze z lufą 140 mm i 299 mm. W Hiszpanii rewolwer Nagant produkowała fabryka F. Arizmendi-Goenag w Eibar. W greckiej armii został wprowadzony Nagant model 1912 produkcji amerykańskiej.

Istniały również Naganty o zmniejszonych wymiarach 200X120 mm, o lufie długości 87 mm (tzw. kieszonkowe). Ze względu jedgak na małą skuteczność strzału nie były one rozpowszechnione. W czasie II wojny światowej w Tulc produkowano bardzo oryginalny model Nagania o wymiaiach 290X140 mm z długą lufą (169 mm) poprawiającą celność i skuteczność strzału.

Swobodna konkurencja i ekonomiczne warunki tamtych czasów umożliwiły rozkwit ręcznej broni palnej. Np. w 1904 na rynek wprowadzono 542 702 egzemplarze Nagantów. Również rewolwer Piepera zaprojektowany w Belgii na amunicję rosyjskiego wzoru (bardzo podobny do Naghnta) był szeroko rozpowszechniony, podobnie jak Colt i Smith-Wesson. Rewolwery te różniły się od Nagania bębnem odchylonym w lewo. Używano ich również w Rosji, ale nie przyjęły się tam powszechnie i nigdy nie były produkowane w większych ilościach.

Z początkiem XX wieku, po wypuszczeniu na rynek pierwszych pistoletów samopowtarzalnych, rewolwer znalazł się w odwrocie. Jednakże w niektórych przypadkach skutecznie wytrzymywał konkurencję pistoletu. Jeszcze dziś w rewolwery wyposażona jest policja angielska i amerykańska (zwłaszcza w rewol-

10