wstęp do teorii polityki img 111

119

interesów, ale w podobnej, nierzadko większej mierze, funkcją cudzego postępowania”^{1 2 3}. Podobnie Georgc Homans: „Podstawowymi elementami zachowań społecznych są działania jednostek (...) działania tc stanowią funkcje wypłat”'’;

e). Słowo „funkcja” może też być używane w- znaczeniu wywodzącym się z matematyki, lecz mającym więcej wspólnego z biologią: funkcją są nazywane procesy życiowe albo organiczne rozważane ze względu na to, w jaki sposób przy-czyniająsię do podtrzymania działania organizmu. To znaczenie terminu „funkcja” było powszechne wśród funkcjonalistów rekrutujących się zarówno z szeregów antropologów, jak i socjologów.

Według Alfreda RadditTe-Browna, „funkcja dowolnej powtarzającej się czynności to rola, którą pełni ona w całości życia społecznego, a więc jej wkład do utrzymania ciągłości strukturalnej”⁴.

filozof nauki Ernest Nagel, przy okazji analizy w'artości wyjaśniającej teorii funkcjonał istycznej, zmodyfikował nieco wyliczenie Mertona, kładąc nacisk na następujące zastosowania słowa „funkcja”:

a) , na oznaczenie mniej lub bardziej obszernego zespołu procesów zachodzących wewnątrz jakiegoś obiektu lub działań przejawianych przez ten obiekt -bez odniesienia do rozmaitych skutków wywieranych przez te działania na ów obiekt lub na jakikolwiek inny;

b) . w wyrażeniu „funkcje życiowa”, co sugerować ma procesy ogarniające całość organizmu, nie zaś po prostu jego określone części, pomimo tego, żc niektóre funkcje witalne są związane z czynnościami pewnych poszczególnych części;

c) . na oznaczenie pewnego powszechnie oczekiwanego użytku czy zasu>-sowania jakiejś rzeczy lub normalnie oczekiwanego efektu jakiejś czynności;

d) . jako nazwa szerszego lub węższego zespołu konsekwencji, jakie dana rzecz lub czynność pociąga za sobą w odniesieniu do „całości systemu”, do którego la rzecz lub czynność ma należeć, bądź w odniesieniu do rozmaitych innych rzeczy należących do tego systemu. W tym znaczeniu funkcje działalności nie muszą być jej zamierzonymi konsekwencjami ani nie muszą być użyteczne dla jakiejś istoty żywej. Mogą sprzyjać lub stać na przeszkodzie trwania systemu (lub jakiegoś składnika systemu), na który dana działalność wywiera wpływ;

1

   Stephen D. Krassner, „Kconomic Intcrdcpcndcncc and Statehood”, [w: | Robert H. Jackson, Alan James (red.), States in a Changing World; A Contemporary Anałysis, Oxford: Clarendon Press 1999, s. 313.

2

   Janusz Stefanowicz. Ład międzynarodowy. Doświadczenie i przyszłość, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAM 19%, s. 66.

3

* Gcorge Homans, „Podstawowe procesy społeczne*’, [w:] Marian Kempny, Jacek Szmatka, Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1992, s.175.

4

^? Alfred Radclifłe-Brown, „O pojęciu łiinkcji w naukach społecznych*, [w:] Włodzimierz Der-czyński, Aleksandra Jasińska-Kania. Jerzy Szacki, Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, Warszawa: PWN 1975.