wstęp do teorii polityki img 37

42

polityków (policy-makeresy^{1 2}. Interesy dostarczają treści celom, zaś cele nadają formę i kształt interesom. Jedne i drugie wyrażają oczekiwania pod adresem innych państw, ale z reguły - interesy nie wyrażają życzeń na tym samym poziomie ogólności co cele. Podczas gdy interesy mogą być niesprecyzowane lub nawet niewyartykułowane - cele powinny być jasno określone, skoordynowane między sobą i przystosowane do działalności operacyjnej. Tę ścisłą, merytoryczną więź między interesami a celami Modelski określa jak „spełnienie” (Julfillmenf) i twierdzi, żc cele reprezentują polityczne zrealizowanie interesów* danej wspólnoty*, czyli przesunięcie bodźców i życzeń na konkretny kierunek działania polityki zagranicznej. Owo przejście od interesów do celów „spełnia się” w trakcie działań polityki zagranicznej zmierzającej do skłonienia innych państw do określonego, oczekiwanego zachowania. Zmiany interesów powodują równoległe zmiany celów*. Również występuje odwrotna relacja: przyjęcie przez realizatorów* (policy-makers) polityki zagranicznej nowych celów prowadzi do redefinicji interesów danego państw*a^B.

„Neorealistyczne” tezy teorii Modelskiego znalazły odzwierciedlenie i rozwinięcie w poglądach czołowych bryty jskich teoretyków stosunków między narodowych. Joseph Frankel, który wyodrębnił trzy szczeble interesu narodowego: aspiracyjny, operacyjny i polemiczny, stwierdził, że interesy aspiracyjne wpływają na programy polityczne i wyznaczają pewne cele i kierunki polityki (zagranicznej)²⁴. Natomiast Roy .fi. Jones ujął relację między interesami a celami następująco: politycy (policy-makers), będąc „bombardowani” przez interesy formułują cele, a następnie dążą do ich zrealizowania²⁵.

Przytoczone wyżej opinie teoretyków pozwalają więc stwierdzić, że pogląd uznający istnienie merytorycznego i funkcjonalnego związku między interesami państw a celami ich polityki zagranicznej znajduje szerokie odzwierciedlenie w zachodniej nauce o stosunkach międzynarodowych.

Natomiast w* nauce polskiej brak jest szerszych rozw*ażań na temat pojmowania celów polityki zagranicznej państw. Na przykład jedna z podstawowych prac o ambicjach teoretycznych Michała Dobraczyńskiego i Janusza Stefanowicza²⁶ w ogóle pomija zagadnienie celów. W innych publikacjach wskazuje się, że każda polityka zagraniczna zmierza do realizacji jakichś interesów, a cele choć nie definiowane ściśle- stanowią istotny i oczy wisty jej element składowy. Zgodnie z obowiązującym do 1989 roku kanonem pisania na ten temat, autorzy* polscy - podobnie jak w innych byłych państwach socjalistycznych • - podkreślali, że zasadniczy wpdy w

1

²² ibidem, s. 65.

²⁵ Ibidem, s. 118-119.

2

* Frankel, National Interest..., s. 31-32.

²⁵    Roy E. Jones, Analysing Foreign Policy: An introduction to Sonie Conceptual Problems, London: Routledgc & K. Paul 1970, s. 98.

²⁶    Polityka zagraniczna, Warszawa: PWN 1984.